Czerwone gardło to jeden z najczęstszych objawów infekcji – zwłaszcza wirusowych, takich jak grypa. Czasem jednak ból i zaczerwienienie zwiastują ostre zapalenie gardła wywołane przez bakterie, np. paciorkowce. Niezależnie od przyczyny, dolegliwości bywają uciążliwe, ale na szczęście istnieje wiele skutecznych sposobów, by je złagodzić. Dowiedz się, jak rozpoznać i leczyć źródło problemu oraz jak złagodzić ból.
Zapalenie gardła – przyczyny
Zapalenie gardła może mieć różnorodne przyczyny – od infekcji wirusowych i bakteryjnych, przez grzybicze, aż po czynniki niezakaźne [1].
Stan zapalny często rozwija się w przebiegu przeziębienia lub grypy, ale bywa też skutkiem infekcji bakteryjnej, zwłaszcza paciorkowców z grupy A. Czasem winne są drożdżaki, szczególnie u osób z obniżoną odpornością lub po antybiotykoterapii [2]
Ból może być też spowodowany przez czynniki środowiskowe – suche powietrze, zanieczyszczenia czy nadużywanie głosu. W niektórych przypadkach zapalenie gardła wiąże się z refluksem żołądkowo-przełykowym lub alergią [1].
Wirusowe zapalenie gardła
Najczęstszą przyczyną bólu gardła są infekcje wirusowe. Odpowiadają za nie najczęściej rynowirusy, koronawirusy, wirus grypy i paragrypy, a także adenowirusy, enterowirusy i wirus Epsteina-Barr. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową [2].
Bakteryjne zapalenie gardła
Bakteryjne zapalenie gardła rozwija się najczęściej na skutek zakażenia paciorkowcami beta-hemolizującymi grupy A (Streptococcus pyogenes). Do infekcji dochodzi poprzez kontakt z osobą chorą lub nosicielem bakterii. Rzadziej przyczyną są inne bakterie, takie jak F. necrophorum, N. gonorrhoeae, C. trachomatis, T. pallidum [2].
Rodzaje zapalenia gardła: ostre i przewlekłe
W zależności od przebiegu, zapalenie gardła dzieli się na ostre i przewlekłe.
Ostre ma najczęściej charakter wirusowy lub bakteryjny i rozwija się nagle. Przewlekłe zapalenie gardła natomiast wynika z długotrwałego działania czynników drażniących – takich jak [4]:
- zanieczyszczenia powietrza,
- ekspozycja na dym tytoniowy,
- częste przebywanie w pomieszczeniach z suchym powietrzem,
- nadużywanie głosu,
- refluks żołądkowo-przełykowy.
Utrzymujący się stan zapalny może być również skutkiem nawracających infekcji lub niewyleczonych wcześniej zakażeń.
Objawy zapalenia gardła
Objawy zapalenia gardła różnią się w zależności od przyczyny, jednak w każdym przypadku mają swoje źródło w stanie zapalnym wywołanym przez patogeny lub czynniki drażniące.
Paciorkowcowe zapalenie gardła (PBHA)
Paciorkowcowe zapalenie gardła (PBHA) pojawia się nagle i ma ostry przebieg. Typowe objawy obejmują silny ból, przekrwione gardło, wysoką gorączkę, żywoczerwone migdałki z ropnym nalotem, powiększone i bolesne węzły chłonne szyi. Często występuje u dzieci w wieku szkolnym, zwłaszcza zimą i wczesną wiosną [2].
Wirusowe zapalenie gardła
Wirusowe zapalenie gardła przebiega łagodniej – ból gardła zwykle towarzyszy kaszlowi, katarowi, chrypce. Temperatura ciała zwykle jest prawidłowa lub tylko nieznacznie podwyższona. Czasem pojawiają się też owrzodzenia w jamie ustnej lub biegunka. [2]
Jak leczyć ból gardła?
Leczenie bólu gardła, niezależnie od tego, czy jest on ostry, czy przewlekły, to kompleksowe podejście, które obejmuje leczenie przyczynowe, objawowe oraz wspierające je domowe sposoby. Wybór odpowiedniej strategii zależy głównie od tego, co jest bezpośrednią przyczyną dolegliwości.
Leczenie przyczynowe bólu gardła
Celem leczenia przyczynowego jest wyeliminowanie źródła problemu, które wywołało ból gardła.
Gdy za ostrym zapaleniem gardła stoją bakterie, szczególnie paciorkowiec beta-hemolizujący grupy A, niezbędna staje się antybiotykoterapia. Zazwyczaj stosuje się leki z grupy penicylin, takie jak fenoksymetylopenicylina, przez 10 dni.
Jeśli masz do czynienia z przewlekłym zapaleniem gardła, leczenie przyczynowe polega na usunięciu czynników drażniących. Jeśli natomiast ból gardła ma podłoże wirusowe (co zdarza się najczęściej), wówczas należy się skupić wyłącznie na łagodzeniu objawów. [1,2]
Leczenie objawowe bólu gardła
Leczenie objawowe to podstawowy sposób postępowania w przypadku bólu gardła, zwłaszcza że jego najczęstszą przyczyną są zakażenia wirusowe.
Celem leczenia objawowego jest złagodzenie dolegliwości bólowych, zmniejszenie stanu zapalnego i obrzęku błony śluzowej, a także poprawa komfortu pacjenta.
Stosuje się w tym celu leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, takie jak paracetamol czy ibuprofen, dostępne w formie doustnej. W leczeniu miejscowym pomocne są spraye do gardła oraz tabletki do ssania zawierające substancje o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym, odkażającym, a czasem również miejscowo znieczulającym. W terapii miejscowej często stosuje się zwykle preparaty zawierające m.in. flurbiprofen, salicylan choliny czy chlorchinaldol. Uzupełnieniem leczenia mogą być preparaty pochodzenia naturalnego, które wspierają usuwanie zalegającej wydzieliny [4].
Domowe sposoby na ból gardła
Domowe sposoby mogą być stosowane samodzielnie przy łagodnych infekcjach wirusowych lub jako wartościowe uzupełnienie leczenia farmakologicznego.
Jednym z najprostszych i najskuteczniejszych domowych sposobów jest stosowanie ciepłej płukanki z solą. Ważne jest odpowiednie nawodnienie organizmu i oszczędzający tryb życia. Odpoczynek i unikanie wysiłku fizycznego pozwalają organizmowi skoncentrować się na regeneracji i przyspieszają powrót do zdrowia.
Warto również unikać używek i czynników drażniących, takich jak palenie papierosów, picie mocnego alkoholu czy spożywanie ostrych przypraw, które dodatkowo podrażniają gardło. [1, 2, 3]
Artykuł na zlecenie marki Chlorchinaldin
Źródła:
[1] Wiercińska M., Ból gardła – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby, Medycyna praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/105644,bol-gardla [Dostęp online: 10.07.2025] [2] Szenborn L., Sawiec P., Mrukowicz J., Ostre zapalenie gardła i migdałków (angina), Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.3. [Dostęp online: 10.07.2025] [3] Zagor M., Czarnecka P., Janoska-Jaździk M.,: Ostre i przewlekłe zapalenie gardła, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-jamy-ustnej-i-gardla/179684,ostre-i-przewlekle-zapalenie-gardla [Dostęp online: 10.07.2025] [4] Fal A, Babicki M, Brożek-Mądry E, et al. Diagnostyka i leczenie wybranych infekcji oraz stanów zapalnych dróg oddechowych. Wytyczne dla lekarzy POZ. Lekarz POZ. 2021;7(5).Zobacz także:
- Szczypanie i pieczenie w gardle – co robić?
- Zapalenie gardła u dzieci – jak sobie z nim radzić?
- Chrypka? Infekcja? Sprawdź domowe sposoby na ból gardła. Jak łagodzić ból gardła przy przełykaniu?
- Najlepsze domowe sposoby na zapalenie ucha. Jakie są przyczyny bólu ucha? Dowiedz się, jak złagodzić ból!
- Co może oznaczać przewlekły ból głowy? Poznaj przyczyny i pozbądź się go raz na zawsze
