Kinaza kreatynowa – co to takiego?

Z tego artykułu dowiesz się:
1 Kinaza kreatynowa – co to takiego?
2 Kinaza kreatynowa – wskazania do wykonania badania
3 O czym może świadczyć podwyższona kinaza kreatynowa?
3.1 Zobacz także:

Kinaza kreatynowa to enzym odpowiedzialny za produkcję energii w komórkach – bierze udział w wytwarzaniu takich związków, jak choćby fosfokreatyna i ATP, będących podstawowymi nośnikami energii w organizmie. Tak, jak zostało to już wspomniane we wstępie – największe jej ilości występują w mięśniach szkieletowych, mięśniu sercowym oraz w mózgu. Wyróżnia się trzy główne frakcje (izoformy) kinazy kreatynowej:

  • CK-MM (mięśniowa). Jest to najliczniej występująca forma enzymu, zlokalizowana przede wszystkim w mięśniach szkieletowych. Jej poziom wzrasta przy uszkodzeniach mięśni, urazach czy intensywnym wysiłku fizycznym;
  • CK-BB (mózgowa). Ta frakcja występuje z kolei głównie w mózgu i tkance nerwowej. Jej oznaczenie może mieć znaczenie w rozpoznawaniu niektórych chorób neurologicznych, jednak badanie jej poziomu rzadko wykorzystuje się w diagnostyce;
  • CK-MB (sercowa). Jest to frakcja obecna przede wszystkim w mięśniu sercowym. Jej podwyższenie może wskazywać na zawał mięśnia sercowego, zapalenie mięśnia sercowego lub inne uszkodzenia serca. W diagnostyce chorób serca oznaczenie CK-MB często uzupełnia się pomiarem troponin.

Kinaza kreatynowa – wskazania do wykonania badania

Oznaczenie poziomu kinazy kreatynowej wykonywane jest w wielu sytuacjach klinicznych. Do najczęstszych wskazań należą takie zdarzenia i stany kliniczne, jak:

  • podejrzenie zawału serca. Wzrost frakcji CK-MB może wskazywać na uszkodzenie mięśnia sercowego. Badanie to wykonuje się zwykle razem z innymi markerami, na przykład troponinami;
  • choroby mięśniowe. CK-MM może być znacznie podwyższona w przypadku dystrofii mięśniowej, zapalenia mięśni (na przykład zapalenie wielomięśniowe) czy w rabdomiolizie (niebezpiecznym rozpadzie mięśni);
  • ocena skutków urazu. Uszkodzenie mięśni, na przykład w wyniku wypadku, silnego uderzenia czy długotrwałego unieruchomienia, może powodować wzrost poziomu kinazy kreatynowej we krwi;
  • monitorowanie leczenia statynami. Statyny, czyli leki obniżające poziom cholesterolu, mogą powodować uszkodzenia mięśni, co objawia się wzrostem poziomu omawianego enzymu;
  • monitorowanie organizmu przy intensywnym wysiłku fizycznym. U sportowców lub osób po intensywnym treningu CK-MM może przejściowo wzrosnąć, co nie musi świadczyć o chorobie, ale może być mylące w diagnostyce. Parametr ten często obserwuje się u sportowców zawodowych.
  • diagnostyka zatruć. Poziom kinazy kreatynowej może wzrastać przy zatruciu tlenkiem węgla (czadem), alkoholem czy strychniną.
Zobacz też:
Kosmetyki wegańskie – co to znaczy?

O czym może świadczyć podwyższona kinaza kreatynowa?

Podwyższony poziom kinazy kreatynowej może mieć wiele przyczyn, zależnie od tego, która frakcja enzymu dominuje. Do najczęstszych przyczyn zwiększonego stężenia CK zalicza się między innymi:

  • uszkodzenie mięśni szkieletowych – w tym na skutek urazów mechanicznych, intensywnego wysiłku fizycznego, rozwijającego się zapalenia mięśni, dystrofii mięśniowych, nowotworów mięśni, a także jako powikłanie przy przyjmowaniu niektórych leków (w tym wspomnianych już statyn, ale również neuroleptyków czy fibratów);
  • uszkodzenie mięśnia sercowego oraz choroby serca – w tym najczęściej zawał mięśnia sercowego, zapalenie mięśnia sercowego czy mechaniczne urazy serca (na przykład po wypadku, intensywnej i długotrwałej reanimacji, powstałe w trakcie zabiegów w obrębie mięśnia sercowego);
  • choroby i stany nagłe toczące się w obrębie ośrodkowego układu nerwowego – w tym udar krwotoczny mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy napady padaczkowe.

Oprócz wymienionych powyżej sytuacji, do podwyższenia poziomu kinazy kreatynowej może dojść także w przebiegu niedoczynności tarczycy, w zatorowości płucnej czy u pacjentów po przebytej radioterapii.

Źródła:

  1. Lek. K. Gajewski, Kinaza kreatynowa [w:] Medycyna Praktyczna, 19.09.2017
  2. B. Solnica, Kinaza kreatynowa i kinaza kreatynowa MB [w:] Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej online, weryfikacja hasła: 15.07.2024
  3. B. Kierdaszuk, A. Kamińska, Czy zwiększona aktywność kinazy kreatynowej w surowicy zawsze świadczy o chorobie mięśni? [w:] Neurologia i Neurochirurgia Polska 2012; 46; 3
  4. Dr n. med. K. Wróblewski, Bezwzględne wskazania do hospitalizacji przy uszkodzeniu mięśni [w:] Medycyna po Dyplomie 04/2018
  5. J. Bednarek, J. Szczepkowski, J. Lelakowski, Kinaza kreatynowa – wskaźnik dostarczonej energii RF [w:] Folia Cardiologica 2001, tom 8, nr 1
  6. M. Kamiński, P. Hrycaj, Miopatia z aktywnością kinazy kreatynowej powyżej 13 500 U/L w przebiegu ziarniniakowatości z zapaleniem naczyń [w:] Forum Reumatologiczne – Edukacja, tom 3, nr 3-4 (2024)
Zobacz też:
Kto najczęściej chodzi na zwolnienia lekarskie? Jak zdobyć L4 online?

Materiał promocyjny

Zobacz także:

Porady