Uzależnienie od internetu – objawy i konsekwencje siecioholizmu

Czym jest uzależnienie od internetu?

Uzależnienie od internetu, znane także jako siecioholizm, jest rodzajem zaburzenia behawioralnego, gdzie osoba nie może kontrolować swojego korzystania z sieci. Charakteryzuje się nadmiernym, kompulsywnym korzystaniem z komputera i spędzaniem czasu w wirtualnym świecie, co negatywnie wpływa na funkcjonowanie indywidualne, zawodowe i społeczne. 

Ten problem dotyka różne grupy wiekowe, jednak szczególnie narażone na uzależnienie są dzieci i młodzież, które dorastały w erze cyfrowej. Z uwagi na łatwy dostęp do sieci, tego rodzaju uzależnienie staje się coraz bardziej powszechne, prowadząc do licznych dyskusji na temat jego wpływu na zdrowie psychiczne i fizyczne.

Przyczyny uzależnienia od komputera i internetu

Rozwój uzależnienia od internetu może być spowodowany różnymi czynnikami, na przykład:

• niską samooceną;
• depresją;
• potrzebą ucieczki od problemów rzeczywistości;
• brakiem umiejętności nawiązywania relacji z innymi ludźmi.

Internet staje się wówczas miejscem, gdzie osoba uzależniona szuka akceptacji, rozrywki czy poczucia bezpieczeństwa. Dodatkowo aspekt anonimowości, jaki oferuje wirtualna rzeczywistość, pozwala na odkrywanie własnej tożsamości bez strachu przed bezpośrednią oceną czy odrzuceniem. W rezultacie korzystanie z internetu może stać się metodą radzenia sobie ze stresem, lękiem lub innymi problemami emocjonalnymi.

Taka forma ucieczki od rzeczywistości, choć początkowo może wydawać się skuteczna, w dłuższej perspektywie prowadzi do wzmacniania mechanizmów uzależnienia i pogłębiania istniejących problemów psychologicznych.

Czy nadużywanie internetu jest chorobą?

Wszechobecny dostęp do internetu nie mógł pozostać bez wpływu na zdrowie psychiczne najmniej odpornych użytkowników. Problemem uzależnienia od sieci do lat zajmują się naukowcy oraz badacze. Według ich szacunków może on dotknąć nawet 6% globalnej liczby internautów.

Debata na temat tego, czy uzależnienie od internetu jest chorobą, czy zaburzeniem, nadal się toczy. Pomimo różnic w podejściach, coraz więcej ekspertów zgadza się, że ma ono wiele wspólnego z innymi rodzajami uzależnień – na przykład uzależnieniem od alkoholu. Charakteryzuje się podobnymi mechanizmami działania, takimi jak kompulsywna utrata kontroli i negatywny wpływ na życie osób nim dotkniętych. Niektórzy badacze, jak psycholog Kimberly Young, zwracają uwagę na podobieństwa do uzależnienia od hazardu, podkreślając, że uzależnienie od internetu wymaga specjalistycznego leczenia ze względu na swoje korzenie w dysfunkcjach mózgowych. 

Chociaż aktualne klasyfikacje chorób, takie jak ICD-10 i DSM-5, jeszcze nie definiują jednoznacznie uzależnienia od internetu jako odrębnej jednostki chorobowej, zmieniające się podejście wśród specjalistów oraz uwzględnienie uzależnienia od gier internetowych w DSM-5 sugerują, że przyszłe edycje tych klasyfikacji mogą bardziej szczegółowo adresować ten problem.

Rozpoznawanie objawów siecioholizmu

Rozpoznawanie objawów jest ważnym krokiem w kierunku zrozumienia i leczenia uzależnienia. Osoby uzależnione często doświadczają:

• utraty kontroli nad ilością czasu spędzanego w sieci, co prowadzi do zaniedbywania ważnych aspektów życia. Zajmowanie się obowiązkami zawodowymi, rodzinnymi czy społecznymi staje się wtórne wobec pragnienia bycia online. To zaniedbanie może prowadzić do konfliktów interpersonalnych, problemów w pracy czy w nauce;
• częstym objawem jest również wyraźne pogorszenie nastroju, takie jak niepokój czy rozdrażnienie, gdy osoba nie ma możliwości korzystania z internetu. Taka reakcja jest porównywalna do objawów odstawienia spotykanych przy innych rodzajach uzależnień. Ponadto, osoby uzależnione od internetu mogą zaniedbywać swoje hobby i zainteresowania, które wcześniej sprawiały im przyjemność, na rzecz aktywności online;
• istotnym aspektem jest również fizyczne odczuwanie skutków nadmiernego korzystania z internetu, takich jak bóle głowy, zmęczenie oczu, problemy ze snem czy zaniedbanie własnej higieny i zdrowia. Warto zwrócić uwagę, czy osoba zaczyna izolować się od rodziny i przyjaciół, zamiast tego preferując spędzanie czasu w wirtualnym świecie.

Znajomość powyższych objawów uzależnienia do internetu jest ważna, ponieważ pozwala zrozumieć skalę problemu.

Rodzaje uzależnienia od internetu

W ramach badań nad uzależnieniem od internetu Kimberly Young wyodrębniła różnorodne jego podtypy, które dotykają użytkowników w wielu aspektach ich życia cyfrowego. Oto główne rodzaje uzależnień związanych z używaniem internetu:

• erotomania internetowa – obejmuje ciągłe poszukiwanie materiałów pornograficznych online. Osoby dotknięte tym rodzajem uzależnienia często uczestniczą w dyskusjach na forach czy czatach o podobnej tematyce. Może to prowadzić do eskalacji zachowań, narażając szczególnie osoby emocjonalnie niestabilne na poważne ryzyko, w tym skłonności do zachowań nieakceptowanych społecznie;
• socjomania internetowa – polega na preferowaniu kontaktów nawiązywanych w przestrzeni wirtualnej kosztem relacji w rzeczywistym świecie. Osoby zmagające się z tym problemem mogą spędzać godziny na rozmowach z ludźmi z różnych stron świata, jednocześnie mając trudności z budowaniem bliskich relacji w swoim bezpośrednim otoczeniu;
• przeciążenie informacyjne – występuje, gdy jednostka nie jest w stanie uporać się z ogromną ilością informacji napływających z różnych źródeł. W efekcie nadmiar bodźców przekracza zdolność przyswajania i przetwarzania danych, prowadząc do stresu i dyskomfortu psychicznego;
• kompulsywne używanie komputera – charakteryzuje się obsesyjnym spędzaniem czasu przed ekranem, zaniedbywaniem życia społecznego oraz rezygnacją z aktywności i zainteresowań, które nie są związane z komputerem. Osoby dotknięte tym uzależnieniem mogą mieć także obsesyjne myśli dotyczące gier lub innych aktywności komputerowych;
• uzależnienie od szeroko pojętego korzystania z internetu – obejmuje długotrwałe sesje spędzane w sieci, które wpływają negatywnie na wszystkie aspekty życia osoby uzależnionej. Tę kategorię można traktować jako zbiorcze określenie dla powyższych typów uzależnień, podkreślając ich wpływ na zdrowie psychiczne i funkcjonowanie w społeczeństwie.

Rozpoznanie tych różnych form uzależnienia od internetu pozwala na lepsze zrozumienie problemu i dostosowanie metod leczenia do konkretnych potrzeb osób dotkniętych tym zjawiskiem.

Metody leczenia uzależnienia od internetu

Metody leczenia uzależnienia od internetu są zróżnicowane i muszą być dostosowane do indywidualnych potrzeb osoby uzależnionej. Podstawą jest głębokie zrozumienie przyczyn leżących u podstaw tego problemu, co często wymaga współpracy z wykwalifikowanymi specjalistami w dziedzinie zdrowia psychicznego.

Psychoterapia prowadzona przez psychoterapeutę znającego problem, a w szczególności terapia poznawczo-behawioralna, wykazuje wysoką skuteczność w leczeniu uzależnienia od internetu. Metoda ta pomaga w identyfikacji i modyfikacji myśli oraz zachowań przyczyniających się do uzależnienia, ucząc jednocześnie strategii radzenia sobie w sytuacjach wyzwalających potrzebę korzystania z internetu.

Inne ważne elementy terapii to między innymi:

• nauka zarządzania czasem i wyznaczania zdrowych granic korzystania z internetu;
• czasami konieczne może być zastosowanie interwencji farmakologicznej, zwłaszcza gdy uzależnienie współistnieje z innymi zaburzeniami, takimi jak depresja czy lęk;
• rola wsparcia bliskich w procesie leczenia jest nieoceniona. Rodzina i przyjaciele mogą odgrywać kluczową rolę w motywowaniu do zmiany, pomagając w utrzymaniu zdrowych nawyków oraz oferując emocjonalne wsparcie. Istotne jest, aby bliscy byli świadomi, jak komunikować swoje wsparcie w konstruktywny sposób, unikając oceniania czy krytykowania, co mogłoby prowadzić do dodatkowego poczucia izolacji osoby uzależnionej.

Pogłębienie znajomości problemu

Edukacja na temat uzależnienia, zarówno dla osoby dotkniętej problemem, jak i jej bliskich, jest fundamentem budowania skutecznej strategii leczenia. Poznanie mechanizmów uzależnienia, identyfikacja czynników ryzyka i wyzwalaczy, a także rozwijanie umiejętności społecznych i emocjonalnych to kluczowe kroki w kierunku zdrowienia.

W niektórych przypadkach pomocne może być także dołączenie do grup wsparcia, gdzie dzielenie się doświadczeniami z innymi osobami borykającymi się z podobnymi problemami przynosi ulgę i wzmacnia w procesie leczenia. Włączenie tych elementów w kompleksowy plan terapii zwiększa szanse na skuteczną walkę z uzależnieniem od internetu.

Jak zapobiegać uzależnieniu od internetu?

Umiejętne użytkowanie internetu pozwala na uniknięcie ryzyka uzależnienia od tego medium. Bardzo ważne jest rozwijanie umiejętności zarządzania czasem spędzanym online, co obejmuje ustalanie konkretnych godzin korzystania z internetu oraz przestrzeganie tych zasad. Ograniczenie dostępu do sieci w określonych porach dnia pomaga w utrzymaniu równowagi między życiem online a offline.

Równie ważne jest angażowanie się w aktywności i zainteresowania, które nie wymagają użycia komputera czy dostępu do internetu. Rozwijanie hobby, uprawianie sportu czy spędzanie czasu na świeżym powietrzu może nie tylko zwiększyć jakość życia, ale również zmniejszyć ryzyko uzależnienia od internetu. Te działania sprzyjają budowaniu poczucia własnej wartości i satysfakcji z życia poza wirtualnym światem.

Podjęcie tych działań wymaga zaangażowania i konsekwencji, ale jest kluczowe w profilaktyce uzależnienia od internetu, umożliwiając zdrowsze i bardziej zrównoważone korzystanie z dostępnych technologii.

Zobacz także:

• Dzieci uzależniają się od gier. Resort wprowadzi pilotażowy program leczenia
• Uzależnienie od nauki. Problem może być bardziej poważny, niż nam się zdaje
• Uzależnienie od jedzenia – przyczyny i objawy. Jak można je pokonać?
• Hiszpania: 15-latek uzależnił się od gier. Trafił do szpitala
• Leki na nadciśnienie – rodzaje i efekty działania. Jak wybrać bezpieczny lek dla siebie?