Udar mózgu – czy zawsze powoduje trwałe uszkodzenia? Poznaj przyczyny i objawy udaru

O udarze mózgu słów kilka 

Udar mózgu jest bardzo niebezpiecznym stanem dla twojego zdrowia i życia. W momencie takiego ataku, dopływ krwi do tkanek mózgu zostaje zatrzymany. Jest to bardzo groźne dla mózgu. Przyczyny udaru mogą być różne. Objawy są zawsze nagłe – niezwykle ciężko odpowiednio zareagować w tym krótkim czasie. Jak rozpoznać udar i odpowiednio się przy nim zachować? Dowiedz się, co robić w sytuacji zaobserwowania udaru mózgu u siebie lub u innej osoby.

Co to jest udar mózgu?

Specyficzny atak znany pod nazwą udaru mózgu nazywany jest także apopleksją lub zdarzeniem mózgowo-naczyniowym. Jest to cały zespół objawów klinicznych spowodowanych nagłym zaburzeniem pracy mózgu. Istnieje kilka różnych rodzajów tego zjawiska. Udar mózgu może być:

• krwotoczny – gdy nadmiar krwi przedostaje się nagle do mózgu;
• niedokrwienny – kiedy nie dopływa do mózgu wystarczająca ilość krwi. 

Zdecydowanie częstszym rodzajem jest niedokrwienny udar mózgu – stanowi on aż około 80% wszystkich odnotowanych przez lekarzy udarów. 

Jeśli chodzi o objawy udaru mózgu, są one zależne przede wszystkim od obszaru mózgu, w którym doszło do uszkodzenia. Taka sytuacja jest często zagrożeniem nie tylko zdrowia, lecz także życia. Dlatego tak istotna jest odpowiednia reakcja. Przeważnie trzeba natychmiast udać się do szpitala, do oddziału specjalizującego się właśnie w tego typu przypadkach.

Komu najbardziej zagraża udar mózgu?

Ryzyko wystąpienia takiego zjawiska rośnie wraz z wiekiem pacjenta. Najwięcej odnotowanych przypadków dotyczy osób w wieku 70 lat lub starszych. Większą ilość zachorowań obserwuje się już po 40. roku życia – już nawet w takim wieku udar może mieć śmiertelne konsekwencje. Nie oznacza to jednak, że młodsze osoby są na niego całkowicie odporne. Udar mózgu może przytrafić się nawet małym dzieciom. 

Takie ataki nieznacznie częściej przytrafiają się mężczyznom niż kobietom. Według raportu zespołu ekspertów Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Udaru Mózgu sporządzonego w 2000 roku, w Polsce corocznie występuje aż 60 tys. nowych zachorowań. Jest to trzecia najczęstsza przyczyna zgonów w kraju. Udar mózgu jest też głównym powodem kalectwa i konsekwentnego braku samodzielności wśród starszych osób. Aby temu zapobiec, bardzo ważna jest szybka reakcja. 

Czym się różni udar od wylewu?

Na pozór udar i wylew mogą wydawać się do siebie podobne. Tych terminów czasem niesłusznie używa się zamiennie. Zastanawiasz się, czym się różni udar od wylewu? W rzeczywistości, są to dwa rodzaje udarów. Wylew nie jest osobnym zjawiskiem, tylko udarem krwotocznym. Oznacza on pęknięcie naczynia krwionośnego wewnątrz mózgu. 

Co to jest udar mózgu? 

W takim razie pozostaje pytanie – co to jest udar mózgu? Jest to potoczna nazwa udaru niedokrwiennego. Polega na zamknięciu się naczynia krwionośnego i niedostatecznym dopływie krwi do mózgu. Oba zjawiska mogą więc mocno uszkodzić mózg. U ich podłożu leżą jednak odmienne przyczyny.

Mini udar – objawy

Tzw. mini udary objawiają się niewielkimi zaburzeniami umysłowymi. Lekarze i naukowcy wyróżniają różne rodzaje dolegliwości, w zależności od miejsca wystąpienia udaru:

• płat ciemieniowy – jeśli cierpisz na taki udar mózgu, zauważysz u siebie zaburzenia czucia oraz ból skroni;
• płat czołowy – następuje tzw. niedowład połowiczy, po przeciwnej stronie ciała do tej, w której doszło do udaru w mózgu. Zaobserwujesz też prawdopodobnie intensywny ból czoła;
• płat potyliczny – najczęstszym objawem takiego udaru mózgu jest ból oka po tej samej stronie, co zmiany mózgowe. Może towarzyszyć mu także częściowy, miejscowy niedowład;
• płat skroniowy – ból skroni i tzw. niedowidzenie kwadrantowe.

Mini wylew – objawy

Objawy mini wylewu, czyli udaru krwotocznego przejawiają się nagle, zwykle po nadmiernym stresie lub wysiłku. Najczęściej towarzyszy mu uciążliwy ból głowy, nudności i wymioty. Większe wylewy mogą prowadzić do utraty świadomości i przytomności. W skrajnych przypadkach, wylew oznacza śmierć lub śpiączkę. Objawy mini wylewu nie są jednak tak daleko posunięte. Należą do nich:

• ból czoła, niedowład połowiczny, częściowa zmiana charakteru;
• zaburzenia czucia, ból ciemieniowo-skroniowy;
• niedowidzenie połowiczne lub kwadrantowe.

Jak widzisz, spora część objawów mini udaru i wylewu są do siebie podobne. Dlatego dość ciężko samodzielnie rozpoznać podłoże tych zmian. W każdym przypadku ważna jest jednak szybka reakcja i hospitalizacja.

Jak rozpoznać udar?

Aby skutecznie wyleczyć udar mózgu, trzeba go wcześnie rozpoznać. Koniecznie jak najszybciej zgłoś wszelkie niepokojące objawy lekarzowi. Oczywiście, łatwiej jest adekwatnie zareagować, jeśli to nie ty cierpisz na udar. Jednak nawet jeżeli choroba dotknęła właśnie ciebie, musisz działać szybko i niezwłocznie poprosić lub zadzwonić po pomoc. Poznaj najbardziej typowe objawy przepowiadające udar mózgu. 

Objawy udaru mózgu

Objawy udaru mózgu zależą przede wszystkim od miejsca dotkniętego zmianami chorobowymi. Jeżeli nastąpi utrudniony przepływ krwi tylko do niewielkiego fragmentu mózgu, udar nie będzie szczególnie agresywny. Nie tylko wielkość, lecz także pełniona funkcja ma znaczenie. Gdy udar mózgu dotknie ważnego dla funkcji życiowych obszaru, konsekwencje mogą być bardzo groźne. Najbardziej niebezpieczne są wylewy krwi w miejscach mózgu odpowiedzialnych za regulację krążenia krwi lub samodzielnego oddychania.

Jakie są najczęstsze objawy udaru mózgu? Symptomy przepowiadające udar mogą być łagodne, ale zawsze są zauważalne:

• widoczne osłabienie mięśni twarzy – możesz zaobserwować n.p. opadające kąciki ust (po obu lub tylko jednej stronie);
• niedowład rąk lub nóg – jeśli właśnie przechodzisz przez udar mózgu, będziesz miał/a problemy ze swobodnym poruszaniem kończynami. Zdarzają się przypadki, w których nie da się w żaden sposób poruszyć ręką bądź nogą. Czasem dolegliwość ta dotyka jednej kończyny lub konkretnej strony ciała;
• zaburzone widzenie – jednym ze sposobów, jak rozpoznać udar jest analiza narządu wzroku. Być może widzisz podwójnie, masz znacznie ograniczone pole widzenia lub całkowicie nic nie widzisz jednym okiem? Takie objawy też wskazują na udar mózgu;
• słabsze mięśnie jamy ustnej – możesz odczuć znaczne trudności w mówieniu i przełykaniu. Przy udarze, gardło i język odmawiają posłuszeństwa;
• pogorszona równowaga i koordynacja – jeśli cierpisz na udar mózgu, zaczniesz potykać się o własne nogi, upuszczać przedmioty z rąk i widocznie tracić równowagę nawet na idealnie płaskiej powierzchni. Jest to bardzo groźne, szczególnie w przypadku osób starszych. Można w ten sposób z łatwością zrobić sobie nieodwracalną krzywdę;
• silne bóle głowy – szczególnie, jeżeli występuje nagle i pozornie bez przyczyny. Najbardziej dokuczliwe bóle głowy zdarzają się przy udarze podpajęczynówkowym;
• częściowa lub całkowita utrata przytomności – jeżeli to tobie przytrafił się udar mózgu, ciężko w tym przypadku zareagować samodzielnie. Jeśli obserwujesz takie objawy u kogoś innego – natychmiast zadzwoń po karetkę. Osoba chora będzie wydawać się bardzo senna, ciężko ci będzie ją wybudzić. Chory mówi nieskładnie i niewyraźnie, może nie wiedzieć gdzie jest ani co się z nim dzieje. Zdarzają się też przypadki całkowitej utraty przytomności;
• do poważniejszych skutków udaru mózgu należą też dolegliwości takie jak: amnezja, padaczka, omamy i urojenia.

Jak widzisz, udar mózgu to dolegliwość, której nie wolno bagatelizować. Niektóre objawy udaru mózgu mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia lub życia. Już sam udar ma bardzo poważne wewnętrzne konsekwencje. Jest to bardzo niebezpieczna sytuacja. 

Udar prawostronny i lewostronny

Możesz spotkać się z pojęciem udar mózgu lewostronny lub prawostronny. Różnica polega na tym, po której stronie ciała objawia się ta choroba. Zdarzają się też udary obustronne – nieograniczone do jednej strony. 

Rozpoznanie udaru mózgu prawostronnego i lewostronnego może wydawać ci się sprzeczne z logiką. Spowodowane jest to faktem, że nerwy ruchowe i czuciowe ośrodkowego układu nerwowego krzyżują się ze sobą. Udar prawostronny objawia się po lewej stronie ciała. Z kolei udar lewostronny zaobserwujesz po prawej stronie. 

Powyższa zasada nie jest jednak całkowicie uniwersalna. Nerwy czaszkowe odpowiadające za ruchy oczu i mięśni twarzy wcale się ze sobą nie krzyżują. Oznacza to, że uszkodzenia mózgu po jednej stronie będą objawiać się po tej samej stronie twarzy. Miej to na uwadze, a z pewnością będziesz umieć określić umiejscowienie uszkodzenia.

Który udar gorszy – prawostronny czy lewostronny?

A więc, który udar gorszy – prawostronny, czy lewostronny? Ciężko jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Udar mózgu w każdym przypadku ma bardzo groźne konsekwencje. Koniecznie reaguj jak najszybciej, aby zapobiec trwałym uszkodzeniom. Lewa półkula mózgu odpowiada za:

• mówienie i rozumienie mowy i pisma;
• logiczne i analityczne myślenie;
• liczenie;
• rozpoznawanie przedmiotów za pomocą dotyku. 

Z kolei prawa część mózgu umożliwia ci:

• kreatywne i abstrakcyjne myślenie;
• kierowanie się intuicją;
• wyobrażenia przestrzenne;
• tworzenie muzyki i sztuki.

Biorąc pod uwagę powyższe informacje, lewa półkula mózgu jest bardziej potrzebna do normalnego funkcjonowania w życiu codziennym. Uszkodzenia po prawej stronie są jednak również mocno odczuwalne. Czytaj dalej i dowiedz się, jak uniknąć udaru po którejkolwiek stronie oraz cieszyć się długim zdrowiem i pełną sprawnością ciała. 

Jak uniknąć udaru?

Niekiedy nie da się nic zrobić, aby uniknąć udaru. Jest on trudny do przewidzenia – pojawia się nagle, gwałtownie i pozornie bez przyczyny. Możesz jednak podjąć się działań, które zmniejszą ryzyko wystąpienia tej groźnej choroby. Wprowadź korzystne zmiany do swojego stylu życia, aby cieszyć się długim życiem i wieloletnim zdrowiem.

Unikaj używek, takich jak alkohol i papierosy

Palenie tytoniu zwiększa ryzyko powstawania skrzeplin krwi. Alkohol w dużych ilościach jest niekorzystny dla twojego zdrowia na wielu poziomach. Jeśli już chcesz się czegoś napić, wybieraj czerwone wino. Polifenole z winorośli mają działanie przeciwmiażdżycowe.

Pamiętaj o zdrowej diecie 

Jedz większe ilości owoców i warzyw, ogranicz produkty ciężkie, mięsne, smażone i mocno przetworzone. Musisz możliwie jak najbardziej ograniczyć tłuszcze nasycone. Oznacza to rezygnację z żółtego sera, smalcu, boczku, itp. Ważne, abyś zadbał/a o równowagę pomiędzy dobrym, a złym cholesterolem.

Zadbaj o aktywność fizyczną

Udar mózgu znacznie częściej występuje wśród osób otyłych. Jeśli zredukujesz swoją masę ciała do prawidłowego BMI, zmniejszysz ryzyko pojawienia się wielu różnych chorób. Oprócz zdrowej diety, przyda ci się na tej drodze też regularna aktywność fizyczna. Może to być właściwie cokolwiek – spacery, pływanie, taniec, jazda rowerem lub bardziej wymagające zajęcia siłowe.  Powinieneś/aś poruszać się przynajmniej trochę każdego dnia. Lekarze zalecają minimum 150 minut intensywnego ruchu w tygodniu. Oczywiście, weź pod uwagę wszelkie utrudnienia zdrowotne. Nie nadwyrężaj części ciała, które i tak są osłabione. Szczególnie uważaj na stawy.

Regularnie sprawdzaj swoje ciśnienie krwi

Warto zainwestować w domowy ciśnieniomierz. Pozwoli ci on trzymać rękę na pulsie i reagować nawet przed wystąpieniem objawów wstępnych udaru mózgu. Powodem do obaw jest wartość powyżej 135 mmHg ciśnienia skurczowego oraz większa niż 85 mmHg ciśnienia rozkurczowego. Jeśli zauważysz u siebie taki stan, udaj się do lekarza – zaleci on odpowiednią reakcję i określi ryzyko udaru mózgu. 

Kontroluj poziom cukru we krwi

Cierpisz na cukrzycę? Koniecznie regularnie sprawdzaj swoje stężenie cukru we krwi. Cukrzyca jest częstą przyczyną miażdżycy, która z kolei powoduje udar mózgu. 

Profilaktyka udaru mózgu jest niezwykle istotna. Przeżycie jednego ataku nie oznacza wcale, że przetrwasz kolejny. Nawrót choroby w przeciągu 1-5 lat został odnotowany aż wśród 10-50% pacjentów. Stosuj się do powyższych zaleceń, aby uniknąć ponownego udaru mózgu.

Udar mózgu – przyczyny udaru krwotocznego

Tego typu atak dzieli się jeszcze na krwotok podpajęczynówkowy oraz śródmózgowy. W obu przypadkach, oznacza to pęknięcie naczynia krwionośnego w mózgu. Konsekwentnie, delikatna struktura mózgu zostaje naruszona. Co powoduje tego typu udar mózgu?

• wieloletnie nadciśnienie tętnicze bez prawidłowego leczenia – w wyniku tego, tętnice się trwale poszerzają i powstają mikrotętniaki. Gdy taki tętniak pęknie, tworzy się krwotok podpajęczynówkowy;
• tętniaki i malformacje naczyniowe;
• skazy krwotoczne;
• angiopatia skrobiawicza;
• spożywanie niektórych substancji, np. amfetaminy lub kokainy. 

Objawy udaru mózgu krwotocznego nasilają się po nadmiernym wysiłku lub stresie. Mogą one różnić się, w zależności od miejsca, w którym powstał krwotok. Niewielkie udary tego typu mogą być ograniczone tylko do małych obszarów, m.in.:

• płatu czołowego;
• płatu ciemieniowego;
• płatu skroniowego;
• płatu potylicznego.

Udar mózgu – przyczyny udaru niedokrwiennego

Ten rodzaj udaru mózgu jest najpowszechniej spotykany. Powstaje, gdy dopływ krwi do mózgu zostaje nagle zatrzymany. Tzw. zator mózgowy wynika z zamknięcia światła naczyń tętniczych. Taka skrzeplina może powstać w wyniku różnych przyczyn. Niekiedy wystarczy jednak nawet samo ich zwężenie. Jakie są przyczyny udaru niedokrwiennego?

• zaburzenie prawidłowego rytmu serca, migotanie przedsionków;
• miażdżyca;
• zawał serca;
• zaburzona krzepliwość krwi;
• zmiany zapalne w naczyniach krwionośnych;
• wady wrodzone lub nabyte zastawek sercowych;
• zwężenie lub całkowite zatkanie tętnic, które dostarczają krew do mózgu.

Ile się żyje po udarze mózgu?

Po udarze mózgu najczęściej trzeba jak najszybciej rozpocząć rehabilitację. Będzie ona wyglądać różnie, w zależności od tego, jak w twoim przypadku przebiegł i objawiał się udar lub wylew. Pomoże ci w tym lekarz neurolog, neurochirurg, kardiolog, rehabilitant, fizjoterapeuta, neurologopeda i/lub neuropsycholog. 

Komórki, które podczas udaru mózgu zostały całkowicie zniszczone, niestety już się nie zregenerują. Jednakże, po pewnym czasie twój mózg może nauczyć się nieco odmiennego, lecz podobnie efektywnego funkcjonowania. Jeśli przytrafił ci się mini udar mózgu, szybko podjąłeś/aś leczenie i profilaktykę – czeka cię jeszcze wiele lat życia. 

Ryzyko śmierci lub niepełnosprawności zależy od postaci i rozległości udaru mózgu. Niestety, aż ⅓-½ chorych umiera z powodu udaru mózgu. Śmierć może nastąpić w przeciągu miesiąca, roku lub kilku lat. Nawet 70% chorych zostaje do końca życia inwalidami. Szczególnie groźne są powtarzające się udary. Jeśli raz doświadczyłeś/aś udaru mózgu, koniecznie staraj się nie doprowadzić do kolejnego.

W przypadku zaobserwowania u siebie lub bliskiej osoby wstępnych objawów udaru mózgu, reaguj jak najszybciej. Szybka hospitalizacja i rozpoczęcie leczenia pozwoli ci cieszyć się jeszcze wieloma latami życia oraz pełną sprawnością. Warto działać zapobiegawczo przeciwko udarowi mózgu nawet zanim zauważysz jakiekolwiek niepokojące znaki. Profilaktyka jest zdecydowanie prostsza i bardziej skuteczna niż leczenie udaru mózgu.

Zobacz także:

• Podskórny chip może uchronić przed kolejnym udarem
• WHO: Przepracowanie przyczyną setek tysięcy zgonów rocznie
• Schizofrenia paranoidalna – jakie objawy wskazują na tę chorobę? Czy schizofrenię da się wyleczyć?
• Awitaminoza – co robić, gdy w organizmie brakuje witamin?
• Dieta wegetariańska może chronić przed ciężką postacią COVID-19