Pierwsze dni po porodzie – pielęgnacja noworodka
Skóra Twojego maluszka znacznie różni się od skóry dorosłego – jej kolejne warstwy są cieńsze, a naskórek wykształcony jest dopiero w niewielkim stopniu i nie pełni jeszcze wszystkich swoich funkcji. Z tego powodu skóra noworodka szybciej traci wodę i ulega przesuszeniu, podrażnieniom oraz odparzeniom, które mogą nawet prowadzić do nadkażeń. Wszystkim tym negatywnym zjawiskom powinna zapobiegać odpowiednia pielęgnacja wrażliwej skóry maluszka, która ma za zadanie chronić kształtującą się barierę naskórkową. Z tego względu należy stosować specjalne, delikatne kosmetyki dla niemowląt już od 1. dnia życia, które nie tylko nie podrażnią skóry, ale dodatkowo ją nawilżą, zmiękczą i zapobiegną utracie wody.
Kosmetyki to jednak nie wszystko. W trosce o delikatną skórę maluszka ważne jest też przestrzeganie kilku ważnych zasad:
- jak najszybciej zmieniaj dziecku pieluszkę, by uniknąć odparzeń
- przy zmianie pieluszki dokładnie oczyszczaj skórę dziecka i stosuj specjalny krem lub maść, które ochronią ją przed wilgocią
- kikuta pępowiny nie zakrywaj pieluszką aż do momentu samoistnego odpadnięcia
- nie przegrzewaj malucha
- przed wyjściem na dwór, smaruj dziecko odpowiednim do pogody kremem ochronnym (latem z filtrem przeciwsłonecznym, zimą – na wiatr i niepogodę)
- do kąpieli używaj niewielkiej ilości płynnych środków myjących
- po umyciu od razu osusz dziecko zwracając szczególną uwagę na trudno dostępne miejsca: pod szyją, w pachwinach i pod paszkami
- jeśli skóra dziecka po kąpieli jest sucha, zastosuj łagodny balsam lub mleczko nawilżające.
Pamiętaj, by używać wyłącznie kosmetyków dla niemowląt – te przeznaczone dla dorosłych i starszych dzieci mogą zawierać substancje, które przesuszą lub podrażnią skórę noworodka. Poznaj pielęgnacyjne produkty do kąpieli HiPP Babysanft Sensitive dla dzieci od 1. dnia życia.
Kikut pępowiny
Ważnym aspektem pielęgnacji noworodka w pierwszych dniach i tygodniach życia jest odpowiednia dbałość i higiena kikuta pępowiny. Jest on najbardziej narażoną na zakażenia częścią ciała maluszka, dlatego należy go regularnie oczyszczać i obserwować, czy nie pojawia się stan zapalny.
Kikut pępowiny to nic innego, jak niewielki fragment pępowiny pozostawiany na brzuszku malucha do czasu zagojenia i samoistnego odpadnięcia. Po porodzie, pępowinę przycina się na długości kilku centymetrów i zaciska specjalną klamrą, która zabezpiecza przed krwawieniem. Ta zwykle zostaje usunięta dopiero przed wypisaniem noworodka do domu.
Tak uformowany kilku pępowiny początkowo ma niebieskawy lub szarawy kolor, lecz dość szybko zaczyna zasychać, kurczyć się, ciemnieć i twardnieć. Kiedy odpada kikut pępowiny, w jego miejscu ukazuje się pępek z delikatną, różowawą skórą. Zwykle dzieje się to pomiędzy 5. a 15. dniem po porodzie. Do tego czasu rodzice muszą odpowiednio dbać o kikut oraz gojący się pępek, utrzymywać go w czystości i regularnie przemywać. Jak to robić? Zaraz wszystko wyjaśnimy.
Pielęgnacja pępka noworodka
Podstawą pielęgnacji pępka noworodka jest zapewnienie dostępu powietrza, które umożliwia naturalne wysychanie, gojenie, a w rezultacie odpadnięcie kikuta. Z tego względu ważne jest, by nie zakrywać go pieluszką i zakładać dziecku ubranka z przewiewnych, oddychających materiałów (najlepiej z miękkiej bawełny). W sklepach dostępne są pieluszki ze specjalnym wycięciem na kikut pępowinowy. Jeśli akurat takich nie masz, możesz odwijać zwykłą pieluszkę na brzuszku. Podczas przebierania maluszka uważaj, by nie zaczepić o kikut ani go nie podrażnić. Zwróć też uwagę, by ciuszki nie opinały brzuszka i nie powodowały dyskomfortu u dziecka.
Równie ważne, co wietrzenie pępka, jest jego oczyszczanie i osuszanie. Obecnie najczęściej zalecaną metodą jest tzw. sucha pielęgnacja pępka. Zobacz, jak przeprowadzić ją w kilku krokach:
- Raz dziennie oczyść kikut i dno pępka wacikiem zwilżonym wodą. Zwróć uwagę czy pępek u noworodka dobrze się goi i nie ma żadnych oznak stanu zapalnego.
- Dokładnie osusz kikut i pępek.
- Ubierz maluszka pamiętając, by zapewnić dostęp powietrza do gojącego się pępka.
Taki schemat pielęgnacji należy powtarzać każdego dnia (najlepiej po kąpieli), aż do odpadnięcia kikuta i zagojenia się pępka oraz za każdym razem, kiedy kikut zabrudzi się moczem lub kałem.
Świeżo upieczeni rodzice mogą stresować się podczas pielęgnacji pępka noworodka. Niesłusznie – to miejsce nie jest dla dziecka bolesne, chyba że kikut pępowiny krwawi np. po naderwaniu albo pojawia się ropa w pępku. W pozostałych przypadkach nie musisz obawiać się wykonywania zabiegów higienicznych ani układania maluszka na brzuszku.
Problemy z pielęgnacją pępka noworodka
Jak wspomnieliśmy, kikut pępowinowy jest szczególnie podatny na zakażenia, a ze względu na odstający kształt łatwo naderwać go przy nieostrożnym postępowaniu. Co więcej, nawet najbardziej skrupulatna i dokładna pielęgnacja kikuta pępowiny i pępka noworodka nie jest w stanie uchronić nas przed drobnymi komplikacjami, które niekiedy pojawiają się przy kikucie pępowiny lub już po jego odpadnięciu. Podpowiadamy, jak radzić sobie z najczęstszymi problemami z pielęgnacją pępka noworodka:
- krew w kikucie pępowinowym – bardzo małe ilości zaschniętej krwawej wydzieliny nie powinny być problematyczne, choć warto pokazać je położnej. Jeśli kikut pępowiny krwawi, może to oznaczać stan zapalny, dlatego należy udać się z dzieckiem do lekarza
- ropa przy kikucie pępowiny – podobnie jak w przypadku krwi, rodzice powinni poradzić się położnej środowiskowej lub lekarza. Pojawienie się ropy zwykle towarzyszy stanowi zapalnemu, który z kolei może wymagać podania dziecku leków
- oderwany kikut pępowiny – naderwanie lub oderwanie kikuta może być bardzo bolesne dla dziecka i spowodować krwawienie. Z tego względu wskazana jest wizyta u pediatry
- ziarniak pępka – to różowa, nierówna tkanka rosnąca w okolicy pępka. Zwykle zanika samoistnie lub wymaga wykonania drobnego zabiegu, dlatego należy pokazać ją lekarzowi
- kikut pępowiny nie odpada – jeśli kikut nadal utrzymuje się po 15 dniach, konieczna jest konsultacja z lekarzem.
Rodzice mogą nieświadomie popełniać pewne błędy podczas pielęgnacji kikuta i pępka. Najczęściej wynikają one z niewiedzy lub ze stosowania sposobów wykorzystywanych przez pokolenie naszych rodziców i dziadków. Czego nie robić podczas pielęgnacji pępka?
- Unikaj przemywania alkoholem, jodyną i fioletem goryczki – te substancje przedłużają czas odpadnięcia kikuta.
- Nie mocz pępka podczas kąpieli aż do czasu zupełnego zagojenia.
- Nie zasłaniaj kikuta opatrunkiem ani nie zaklejaj plastrem – może to spowodować infekcję.
Sprawdź, jak prawidłowo pielęgnować pępek noworodka.
Pielęgnacja pępka bywa też problematyczna w kontekście kąpieli noworodka. O ile dawniej zupełnie zakazywano moczenia pępka, to obecne wytyczne nieco się zmieniły. Jak kąpać noworodka? Zaraz sprawdzimy.
Kąpiel noworodka
Kąpiel noworodka to jeden z najważniejszych elementów prawidłowej pielęgnacji, który niekoniecznie musi mieć miejsce tuż po narodzinach. Wielu rodziców odwleka moment pierwszej kąpieli aż do momentu powrotu z dzieckiem do domu. Ciało noworodka po porodzie pokryte jest mazią płodową, która w pierwszych dniach życia zabezpiecza skórę przed przesuszeniem i stanowi jej naturalny „film” ochronny.
Po kilku dobach życia konieczne jest jednak wykąpanie noworodka. Należy robić to w odpowiednich warunkach: temperatura wody powinna wynosić ok. 37oC, a temperatura pomieszczenia 21-22oC. Warto pamiętać, by nie pocierać skóry dziecka, lecz myć ją zanurzając w wodzie. Kąpiel nie powinna trwać zbyt długo – 5-7 minut w zupełności wystarczy na dokładne umycie dziecka.
Jak często kąpać noworodka? Taką krótką, lecz dokładną kąpiel należy powtarzać co 2-3 dni. Podkreślamy, że dziecko można, a nawet trzeba kąpać przed odpadnięciem kikuta pępowiny. Wystarczy odpowiednia ostrożność i dokładne osuszanie pępka po kąpieli. Ważne jest, by wlewać wodę tylko na dno wanienki, do wysokości bioderek maluszka. Dzięki temu kikut pozostanie nad powierzchnią wody, a jednocześnie możliwe będzie dokładne umycie go wodą z mydłem (bez nadmiernego moczenia).
Mycie dziecka samą wodą może wysuszać skórę, dlatego do kąpieli należy używać delikatnych kosmetyków, które zapewnią jej nawilżenie i wspomogą regenerację tworzącego się, ochronnego płaszcza lipidowego. Wybieraj kosmetyki przeznaczone dla niemowląt od 1. dnia życia, które są dobrze tolerowane przez maluszki nawet przy częstych kąpielach, np. delikatne płyny do kąpieli.
Źródła:
- M. O. Visscher i inni, Vernix caseosa in neonatal adaptation, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15830002/
- prof. dr hab. J. Szczapa, Pielęgnacja skóry noworodka i niemowlęcia, https://www.standardy.pl/artykuly/id/1273
- Zalecenia pielęgniarskie, pielęgnacja noworodka, https://www.su.krakow.pl/repozytorium-plikow/strefa-pacjenta/zalecenia-po-hospitalizacji/9321-pielegnacja-noworodka-1/file
