Nietolerancja glutenu (celiakia) – skąd się bierze?
Nieprzyjemne i uciążliwe problemy po spożyciu glutenu powodowane są reakcją organizmu na zawarte w zbożach białka roślinne. Za ich nietolerancję odpowiadają występujące we krwi antygeny HLA-DQ8 oraz HLA-DQ2. Po przedostaniu się do organizmu glutenu, antygeny odpowiedzialne są za powstanie reakcji autoimmunologicznej organów wewnętrznych, co z kolei prowadzi do powstania stanu zapalnego. Po wystąpieniu reakcji alergicznej, uszkodzeniu ulega śluzówka jelita cienkiego, która traci swoje właściwości, a chory odczuwa nieprzyjemne skutki zjedzenia glutenu.
Jeszcze kilka lat temu uważano, że celiakia dotyczy głównie dzieci i że choroba zanika wraz z dorastaniem. Liczne badania dowiodły jednak, że nietolerancja glutenu jest chorobą genetyczną, a jej całkowite pozbycie się jest niemożliwe. Warto jednak wiedzieć, że codzienne przestrzeganie diety bezglutenowej zdecydowanie mocno ogranicza dolegliwości, poprawiając komfort życia chorego.
Podstawowe objawy nietolerancji glutenu
Do najpopularniejszych objawów uczulenia na gluten należą przede wszystkim bóle brzucha, nierzadko występujące nagle, dając poczucie kłucia w jelitach. Co więcej, objawami celiakii są także trudności z wypróżnianiem i gazy lub przeciwnie – przewlekłe biegunki. Ponadto jelitowe objawy alergii to także m.in. liczne wzdęcia, nudności i wymioty. W wielu przypadkach o celiakii mogą świadczyć również takie aspekty jak ospałość, czy utrata masy ciała, a w szczególnych sytuacjach chory może doznać nawet wstrząsu anafilaktycznego.
Celiakia jawna i celiakia nietypowa
Mówiąc o objawach nietolerancji glutenu, można wyróżnić dwa typy celiakii: jawną i nietypową. Pierwsza z nich najczęściej występuje u małych dzieci, u których niedawno wprowadzono do diety gluten. Wówczas można zauważyć jednolite objawy nietolerancji, takie jak bóle brzucha, czy biegunki. W przypadku zaawansowanej alergii mogą wystąpić nawet zaburzenia wchłaniania składników odżywczych, opóźnienie dojrzewania płciowego, czy niskorosłość.
Celiakia nietypowa z kolei to zbiór objawów zwykle niedostrzegalnych i niezwiązanych na pierwszy rzut oka z nietolerancją glutenu. Z takimi objawami najczęściej do czynienia mają dorośli, wiążący swoje dolegliwości z innymi przebywanymi aktualnie lub w przeszłości chorobami. Objawy celiakii nietypowej to m.in. problemy neurologiczne, bóle głowy i stawów, wymioty, niepłodność, a także zmiany skórne i częste zapalenia błon śluzowych.
Objawy nietolerancji glutenu u dzieci
Warto wiedzieć, że objawy celiakii mogą się nieco różnić w zależności od wieku chorego. O ile problemy gastryczne dotyczą wszystkich grup wiekowych, to w przypadku dzieci w wieku szkolnym można zauważyć dodatkowe objawy takie jak: niedobór masy ciała, anemia, afty w jamie ustnej, trudności w koncentracji i problemy z nauką, niedokrwistość, czy zaburzenia szkliwa zębowego.
Pozajelitowe objawy celiakii
Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że nieleczona nietolerancja na gluten wpływa także na układ rozrodczy, kostno-stawowy, endokrynny, krwionośny, a także nerwowy. Objawami przebywanej choroby są wówczas m.in.: zaburzenia miesiączkowania, poronienia, niepłodność, cukrzyca typu I, zahamowanie wzrostu płodu, zapalenie tarczycy, czy choroba Addisona.
W przypadku układu kostno-stawowego celiakia może powodować zapalenie stawów, osteoporozę oraz bóle kostne i bóle mięśni. Nietolerancja glutenu objawia się także przez liczne zmiany skórne. Są to m.in. zapalenie skóry, pokrzywka, wypryski oraz choroba Dühringa. Do objawów neurologiczno-psychiatrycznych należy zaliczyć padaczkę, neuropatię, depresję, otępienie, autyzm, a nawet schizofrenię.
Do czego prowadzi spożywanie glutenu przez osoby chore?
Jak wcześniej wspomniano, celiakia powoduje uszkodzenie śluzówki jelita cienkiego. Nieleczona nietolerancja glutenu może prowadzić m.in. do zaniku kosmków jelitowych, a także do wielu innych zagrażających zdrowiu i życiu powikłań. Są to przede wszystkim niedożywienie, złamania patologiczne, pierwotna marskość wątroby, stłuszczenie wątroby, niedokrwistość, czy problemy z utrzymaniem ciąży.
Leczenie nietolerancji glutenu – jakie badania wykonać?
Jedyne wiarygodne badanie pod kątem nietolerancji glutenu może wykonać lekarz. Wówczas osobie podejrzewającej celiakię zleca się wykonanie testu serologicznego, morfologii krwi i badań pod kątem stężenia poszczególnych pierwiastków. Jeśli badania wykażą, że w organizmie występują przeciwciała pojawiające się podczas reakcji alergicznej, lekarz zleci badanie genów HLA, które ostatecznie potwierdzi bądź wykluczy celiakię. Warto także dodać, że w przypadku podejrzenia nietolerancji glutenu, gastroenterolog często zleca wykonanie endoskopii z dodatkową biopsją jelita cienkiego.
Jak radzić sobie z nietolerancją glutenu?
Podstawą ograniczenia dolegliwości związanych z celiakią jest spożywanie jedzenia, które nie zawiera glutenu. Co ważne, wprowadzając dietę bezglutenową, wcale nie trzeba rezygnować z ulubionego pieczywa, pizzy, czy makaronów. W sklepach dostępna jest żywność bezglutenowa, która z powodzeniem zastąpi ulubione produkty, jednocześnie poprawiając samopoczucie chorego. Co więcej, dla fanów własnych wypieków stworzono takie produkty jak bezglutenowa mąka, proszek do pieczenia czy drożdże.
Szeroką ofertę żywności bezglutenowej znajdziesz w sklepie Zdrowy Koszyk.
Warto wiedzieć, że w diecie bezglutenowej wcale nie musi być nudy. Produkty z zawartością białka zbóż można zastąpić wyrobami z kukurydzy, ryżem, czy gryką. Aby dostarczać organizmowi niezbędnych składników odżywczych, konieczne jest spożywanie dużej ilości warzyw, owoców, orzechów i zdrowych tłuszczów, co tym bardziej urozmaica dietę bezglutenową.
Aby dobrać odpowiednie rozwiązania i przygotować plan bezglutenowych posiłków, warto wybrać się do dietetyka, który ułoży indywidualną, dostosowaną do potrzeb chorego dietę. Specjalista przy tworzeniu listy posiłków weźmie pod uwagę preferencje alergika i stworzy pełne składników odżywczych dania z wykorzystaniem ulubionych składników chorego.
Podsumowanie
Nietolerancje pokarmowe dotyczą wielu osób w każdym wieku. Alergia na gluten to jedna z częstszych chorób, z którą zmaga się znaczna część społeczeństwa. Niestety wiele osób wciąż bagatelizuje objawy celiakii, co może prowadzić do poważnych powikłań, a nawet do zagrożenia życia chorego. Warto więc już przy pierwszych niepokojących objawach skontaktować się z lekarzem i podjąć odpowiednie kroki w leczeniu alergii. Jednym z podstawowych rozwiązań jest dieta bezglutenowa, ułatwiająca całkowite wyeliminowanie glutenu ze spożywanych posiłków.
Zobacz także:
- Celiakia – dieta bezglutenowa w leczeniu celiakii
- Dieta bezglutenowa – przykładowy jadłospis, zalecenia. Czy celiakia to jedyne wskazanie do stosowania diety bezglutenowej?
- Mleko bez laktozy – czy jest zdrowe? Czy warto zamienić zwykłe mleko na bezlaktozowe?
- Dieta antyhistaminowa, czyli czego unikać w jadłospisie, gdy cierpisz na nietolerancję histaminy?
- Dieta bez laktozy – co jeść przy nietolerancji laktozy a czego unikać?
