Czym jest otępienie starcze?
Otępienie starcze polega na obniżeniu sprawności umysłowej o różnym natężeniu. Nie jest traktowane jako jednostka chorobowa, ale może wystąpić jako skutek wielu czynników, prowadzących do uszkodzenia mózgu. W ten sposób także otępienie jest kategoryzowane przez Światową Organizację Zdrowia jako zespół otępienny. Obejmuje różne rodzaje chorób otępiennych o charakterystycznych objawach wynikających z uszkodzenia w obrębie mózgu. Przypadłość należy do tych przewlekłych i rozwijających się stopniowo. Charakterystyczne dla schorzenia z grupy chorób otępiennych są zaburzenia wyższych czynności korowych:
- pamięć;
- myślenie;
- orientacja;
- rozumienie;
- liczenie;
- zdolność do uczenia się;
- mowa i ocena.
Choroby otępienne – rodzaje i charakterystyka
Otępienie to ogólny termin na każdą chorobę, która powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu mózgu. Jednak do grupy chorób otępiennych należą:
Otępienie naczyniowe
Otępienie naczyniowe to jedno z najczęstszych rodzajów otępienia starczego. Wynika z problemów w dostarczaniu krwi do komórek mózgowych, co stanowi następstwo udarów lub szeregu małych udarów.
Otępienia czołowo-skroniowe
Otępienie czołowo-skroniowe to stan postępujący, więc z biegiem czasu objawy nasilają się. Głównie rozwija się u osób w grupie wiekowej między 45-65 rokiem życia. Uczucie otępienia wynika z uszkodzeń komórek w obrębie płata czołowego i skroniowych. Może mieć postać choroby Picka. Degeneracja komórek powoduje w przypadku płata czołowego zaburzenia funkcji związanych z podejmowaniem decyzji, rozwiązywaniem problemów, analizowaniem, empatią, planowaniem oraz funkcjonowaniem społecznym. Z kolei choroby otępienne obejmujące płaty skroniowe powodują zaburzenia mowy, języka i rozumienia. Mogą występować pod postacią pierwotnej afazji postępującej.
Otępienie z ciałami Lewy’ego
Otępienie starcze z ciałami Lewy’ego jest chorobą postępującą. Charakteryzuje się zaburzeniami funkcji motorycznych. Chory ma tendencję do potykania się podczas chodzenia oraz upadków. Występują drgawki i problemy z przełykaniem. Dodatkowo, objawami otępienia z ciałami Lewy’ego są halucynacje wzrokowe i słuchowe oraz zaburzenia snu.
Najczęstsze przyczyny otępienia
Choroby otępienne wywołują uszkodzenie w obrębie mózgu, które powoduje trudności w przepływie bodźców i informacji pomiędzy komórkami. Z tego powodu pojawiają się zaburzenia związane z uczuciami, myśleniem, zachowaniem czy pamięcią. W momencie uszkodzenia komórek w obrębie jednego ośrodka mózgu, organizm nie potrafi poprawnie zareagować na określone czynniki lub bodźce inicjujące nie docierają. Należy pamiętać, że mózg podzielony jest na ośrodki, odpowiadające za poszczególne funkcje organizmu, np. pamięć czy sprawność ruchową.
Do przyczyn występowania uczucia otępienia należą m.in.:
- depresja;
- skutki uboczne leków;
- nadużywanie alkoholu;
- problemy z tarczycą;
- choroba Alzheimera;
- choroba Picka;
- choroba Parkinsona;
- choroba z ciałami Lewy’ego;
- choroba Huntingtona;
- choroba Creuzfeldta-Jakoba;
- neuroborelioza;
- zakażenie wirusem HIV;
- AIDS;
- awitaminoza B12;
- udar mózgu.
Otępienie – objawy
Większość zmian w obrębie mózgu związanych z chorobami otępiennymi są trwałe i postępujące. Oznacza to, że z biegiem czasu stan chorego będzie się pogarszał. Wśród najczęstszych objawów otępienia wymienić można:
- problemy z pamięcią krótkotrwałą;
- zapominanie imion i nazwisk, nazw przedmiotów;
- agnozja – problemy z rozpoznaniem i identyfikacją;
- afazja – zaburzenia mowy, problemy z komunikacją;
- apraksja – problemy z wykonywaniem codziennych czynności;
- zaburzenia logicznego myślenia.
W jaki sposób zdiagnozować choroby otępienne?
W celu zdiagnozowania otępienia starczego lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem oraz dokonuje oceny stanu zdrowia. Na początku lekarz sprawdzi przyczynę otępienia i ustali możliwość leczenia. Nie zawsze jednak przyczyna otępienia jest możliwa do wykrycia.
Badania umożliwiające zdiagnozowanie otępienia to:
- tomografia komputerowa;
- badania tarczycy;
- morfologia w celu wykluczenia anemii;
- badanie niewydolności wątroby;
- rezonans magnetyczny;
- pozytonowa tomografia emisyjna – badanie jest trudno dostępne, ale pozwala na bardziej szczegółowe rozpoznanie choroby;
- badania genetyczne.
Otępienie – leczenie
Farmakoterapia ma za zadanie poprawić jakość życia i ułatwić funkcjonowanie osobom chorym na otępienie starcze. Stosuje się inhibitory cholinoesterazy – leki hamujące rozkład acetylocholiny oraz wpływające na zaburzenie szlaku acetylocholinowego. Jeśli uczucie otępienia wywołane jest przez przypadłość postępującą i przewlekłą to stosuje się terapię, ograniczającą rozwój objawów. Terapia w przypadku leczenia otępienia ma na celu stymulowanie mózgu do pracy. Może mieć odmienny charakter w zależności od tego, na jaki ośrodek i funkcję mózgu ma oddziaływać. Terapia reminiscencyjna będzie wywoływała wspomnienia przy użyciu stymulujących materiałów, zaś terapia środowiskowa będzie miała na celu wykreowanie przyjaznego i bezpiecznego otoczenia dla chorego.
Terapia walidacyjna i zajęciowa w leczeniu otępienia
Innym rodzajem stosowanego leczenia jest także terapia walidacyjna, która ma generować właściwe reakcje społeczne, niwelować uczucie niepokoju i lęku oraz poprawiać samopoczucie. Z kolei terapia zajęciowa przy chorobach otępiennych pomaga w trenowaniu umiejętności, zarówno tych nabytych, jak i utraconych. W leczeniu otępienia stawia się na ćwiczenia intelektualne oraz trening pamięci. W tym celu często lekarze wykorzystują elementy terapii kognitywnej.
Zobacz także:
- Choroba Picka – niepokojące objawy, które mogą wskazywać na to schorzenie
- Demencja – co to za choroba i jak się rozwija?
- Zaniki pamięci – przyczyny i konsekwencje. Czy można się przed nimi uchronić?
- Po niemal 20 latach jest nowy lek na chorobę Alzheimera
- Parkinson – wszystko, co powinieneś wiedzieć o tej chorobie
