Czym jest słynny efekt placebo?

Co to jest placebo i na czym polega efekt placebo?

Zastanawiasz się, co to jest placebo? Placebo po łacinie oznacza „spodobam się”. Efekt placebo polega na tym, że pacjentowi podaje się preparat, który nie powoduje żadnego działania w jego organizmie, jednak u pacjenta wywołuje wrażenie, że zmienia się jej stan fizyczny. Inaczej mówiąc, jest to substancja biologicznie obojętna. Nie wywołuje ona żadnych skutków w organizmie pacjenta, a jednak stan jego zdrowia się poprawia. Kluczową rolę odgrywa tu wiara pacjenta w działanie podanego preparatu. Nie wiedząc, że dany lek nie wywołuje żadnych rezultatów, wierzy on, że właśnie dzięki niemu, jego stan zdrowia się poprawi. Placebo to po prostu terapia, w której podaje się leki obojętne dla organizmu, jednak pacjent nie jest tego świadomy i wierzy w zbawienne działanie preparatu.

Efekt placebo w ujęciu historycznym

Efekt placebo stosowano już od wieków, tak naprawdę nie wiedząc o jego istnieniu. W jaki sposób? Otóż od wieków tworzono różne mieszanki naturalnych składników czy sproszkowane kości zwierząt, które nie miały żadnego wpływu na stan zdrowia. Jednak w tamtym czasie ludzie głęboko wierzyli w ich skuteczność, nie mając na to wystarczających badań i dowodów. To właśnie ta ogromna wiara sprawiała, że po spożyciu tych teoretycznie leczniczych specyfików w większości ich stan zdrowia się poprawiał.  

Efekt placebo a… efekty

Efekty leczenia placebo będą zależały przede wszystkim od nastawienia pacjenta. Jeśli uwierzy on w działanie stosowanej terapii, jej efekty będą widoczne znacznie szybciej niż w przypadku osób podchodzących do terapii bardzo sceptycznie, z negatywnym nastawieniem i brakiem wiary w jej skuteczność. 

Mówi się, że w wielu przypadkach już sam fakt pójścia do lekarza i otrzymanie od niego leków, wpływa na poprawę stanu zdrowia. Jesteśmy przekonani, że to wpłynie pozytywnie na nasze zdrowie i dlatego już zaczyna się ono poprawiać. 

Placebo – lek na różne dolegliwości? 

Terapia placebo często pomocna jest w przypadku dolegliwości, takich jak:

• migreny;
• bóle głowy;
• lęki;
• napięcia;
• początkowe stany depresyjne;
• bezsenność;
• kaszel;
• choroba lokomocyjna, ale także astma, czy problemy z nadciśnieniem. 

Co to jest nocebo?

Nocebo to efekt odwrotny do efektu nazywanego efektem placebo. Mimo że placebo to substancja obojętna dla organizmu człowieka, może wywołać negatywne skutki, takie jak: 

• wymioty;
• biegunka;
• dreszcze i wiele innych.

Takie działanie spowodowane jest złym nastawieniem pacjenta do zastosowanej terapii i przede wszystkim strachem o skutki uboczne terapii. Jak widać, to w co wierzymy, może wywołać realne skutki i reakcje naszego organizmu. 

Kwestie etyczne związane z podawaniem placebo

Nie ma wątpliwości co do tego, że istnieje efekt placebo i wielu przypadkach ma pozytywny wpływ na podjęte leczenie i zdrowie pacjenta. Jednak pojawia się tu bardzo ważna kwestia etyczna. Czy można podawać pacjentowi bez jego wiedzy środek biologicznie obojętny, w którego działanie on mocno wierzy? Ta kwestia budzi szereg wątpliwości. Podając placebo, pozbawia się pacjenta możliwości przyjmowania prawdziwego leku. Kwestie związane z wykorzystywaniem efektu placebo zapisano w dyrektywach UE oraz Światowej Organizacji Zdrowia. Według nich placebo może być zastosowane wyłącznie wtedy, gdy dotychczasowa klasyczna terapia nie przyniosła efektów, a także przy terapiach eksperymentalnych. 

Placebo a badania kliniczne leków

Podawanie środków placebo uznawane jest za etyczne w przypadku badań klinicznych leków. Mowa o sytuacji, gdy w badaniu biorą udział dwie grupy pacjentów. Jedna z grup dostaje prawdziwy lek, a druga jedynie lek placebo. Oczywiście każda z grup wierzy, że dostaje pełnowartościowy lek. W ten sposób sprawdza się faktyczne działanie prawdziwego preparatu. 

Przykłady potwierdzające działanie leku placebo

Działanie efektu placebo lepiej zobrazują przykłady badań. W. Hauser opisuje badanie, w którym brało udział 50 osób z chronicznym bólem pleców. Cała grupa została podzielona losowo na dwie mniejsze grupy. Każda z grup miała wykonać test sprawności. Jednej grupie badacze powiedzieli, że test sprawi, że poczują pogorszenie swojego stanu, a drugiej grupie, że nie zauważą różnicy. Okazało się, że pacjenci z grupy pierwszej znacznie częściej zgłaszali po teście dolegliwości bólowe w porównaniu do grupy drugiej. 

Kolejne przeprowadzone badania, tym razem w grupie pacjentów onkologicznych również potwierdziły siłę nastawienia do terapii. Pacjenci, którzy oczekiwali wymiotów po chemioterapii, faktycznie borykali się z tą dolegliwością. Natomiast grupa pacjentów, których nastawienie było bardziej pozytywne w stosunku do podawanych leków, nie odczuwali nudności. 

Ostatnie przytoczone badanie przeprowadzone zostało przez F. Benedettiego wśród osób cierpiących na chorobę Parkinsona. Poddawani byli zabiegowi implantacji elektrod stymulujących mózg, kilka razy przed zabiegiem podano im apomorfiny. Następnie badacze zmienili ten lek na placebo i okazało się, że efekty są bardzo podobne jak po podaniu pełnowartościowego leku. 

Efekt placebo znany jest już od wielu lat. Nie da się zaprzeczyć, że wiara w działanie terapii lub jej brak może wywołać realne konsekwencje i reakcje naszego organizmu. Placebo może być bardzo pomocnym narzędziem do leczenia wielu schorzeń. Jednak jego stosowanie budzi wiele kontrowersji i problemy etyczne.

Zobacz także:

• Co to jest CBD i jak działa?
• Amantadyna w trakcie badań klinicznych. Prof. Rejdak: Są obiecujące
• Parkinson – wszystko, co powinieneś wiedzieć o tej chorobie
• Opieka paliatywna – na czym polega i kiedy jest koniecznością?
• Regulator kwasowości – co to takiego? Czy kwasek cytrynowy jest szkodliwy?