Szczawiany – czy są groźne dla organizmu? O czym świadczy podwyższony poziom szczawianów wapnia w moczu?

Szczawiany – co to takiego?

Szczawiany to naturalne substancje, których pochodzenie jest roślinne. Istnieją dwa podstawowe źródła szczawianów: endogenne i egzogenne. Te pierwsze stanowią zdecydowaną większość, ponieważ aż 90%. Powstają w wyniku przemian metabolicznych zachodzących wewnątrz wątroby. Drugie to pozostałe 10% – są to szczawiany pochodzące z jedzenia. 

Szczawiany występują w formach soli rozpuszczalnych i nierozpuszczalnych. Te pierwsze to na przykład szczawiany sodu i potasu. Do drugich należy szczawian wapnia. Kwas szczawiowy tworzy w organizmie nierozpuszczalne sole z niektórymi metalami. W ten sposób powoduje mniejsze wykorzystanie metali dwu- i trójwartościowych z pożywienia. Zalicza się je więc do tzw. substancji antyodżywczych. 

Szczawiany – egzogenne źródła

Szczawiany występują naturalnie w niektórych roślinach spożywanych przez człowieka. Należą do nich: 

• szpinak;
• szczaw;
• rabarbar;
• soja;
• kakao;
• mocna kawa;
• boćwina;
• pszenica;
• papryka;
• ciemne winogrona;
• ciemne piwo;
• buraki;
• długo parzona herbata liściasta. 

Rośliny o szczególnie wysokiej zawartości szczawianów uznaje się za niejadalne. Są to między innymi hiacynt oraz kokoryczka.

Niewielkie ilości tej substancji w ciele nie są powodem do obaw. Szczawian wapnia występuje naturalnie – w ludzkim moczu. Negatywne skutki można zaobserwować dopiero przy nadmiarze szczawianu wapnia.

Szczawiany wapnia w moczu

Szczawian wapnia w moczu występuje w formie małych kryształków. Takie kryształy szczawianu wapnia są dość powszechne. Nie oznacza to jednak, że są całkowicie niegroźne. Mogą prowadzić do choroby zwanej kamicą szczawianową. W zdrowym organizmie nie ma nadmiaru szczawianów wapnia w moczu. Ich obecność jest wynikiem diety oraz trawienia pokarmu. Wytwarzane są podczas trawienia kwasu askorbinowego i glioksalowego.

Dlaczego szczawian wapnia krystalizuje się w moczu? 

Dochodzi do tego wyłącznie w specyficznych warunkach. Może to być chociażby nadmiar magnezu, wapnia, cytrynianów i mukopolisacharydów. Częściej zachodzi też w kwaśnym pH. Gdy szczawiany nie są odpowiednio rozpuszczane w moczu, wytwarza się z nich osad. Ostatecznie skutkuje on szkodliwymi kamieniami nerkowymi. Kamienie te mogą powstawać także w innych obszarach dróg moczowych.

Szczawiany wapnia – objawy

Niewielkie nagromadzenie szczawianów wapnia na początku nie skutkuje właściwie żadnymi objawami. Możesz mieć kryształy szczawianu wapnia i nawet o tym nie wiedzieć. Z czasem kamienie zaczynają się powiększać. Jeżeli zaczną się przy tym przemieszczać wewnątrz dróg moczowych, objawia się to silnym bólem. Możesz wówczas doświadczyć kolki nerkowej, gorączki lub wymiotów. Pierwszym sygnałem do obaw jest mocz o ciemnym, brunatnym zabarwieniu. Jeśli zauważysz u siebie taki kolor moczu, koniecznie udaj się na badania. Prawdopodobnie wykażą one podwyższone stężenie szczawianu wapnia. Może prowadzić to do stanu zapalnego nerek lub innych poważnych dolegliwości. Pamiętaj – szybka reakcja jest najlepszym sposobem na skuteczne wyleczenie.

Szczawiany wapnia w moczu podczas ciąży

Szczawiany wapnia w moczu mogą pojawić się u każdego, w tym także u kobiet ciężarnych. Szczawiany wapnia w moczu w ciąży przeważnie nie są powodem do obaw. Jest to zjawisko fizjologiczne, niewymagające leczenia. Jednakże, jeżeli jesteś zaniepokojona, koniecznie udaj się do lekarza. Wszelkie nieleczone infekcje są potencjalnym zagrożeniem dla zdrowia twojego dziecka. Nadmierne złogi szczawianu wapnia mogą prowadzić do kamicy szczawianowej. Objawia się ona najczęściej w drugim lub trzecim trymestrze ciąży.

Profilaktyka obejmuje m.in. picie dużych ilości wody każdego dnia. Pomóc może też żurawina. Mimo tego, że owoc ten jest sam w sobie bogaty w szczawiany, okazuje się być skuteczny w walce z nimi. Potrafi obniżyć wydalanie szczawianów z moczem aż o 30%. Aby uzyskać ten efekt, należy pić dziennie 500 ml soku z żurawiny. W ten sposób będziesz skutecznie zapobiegać wytrącaniu się kryształów szczawianu wapnia.

Szczawiany wapnia w moczu u dziecka

Kryształy szczawianu wapnia mogą pojawiać się też u dzieci. Dolegliwość ta czasem wiąże się z szeregiem różnych dolegliwości. Najczęstszą z nich jest tzw. hiperkalciuria. Może występować ona w typie pierwotnym lub wtórnym. Pierwotna jest ciężka do wyleczenia, ponieważ wytwarza się na tle genetycznym. Organizm stara się wówczas usunąć nadmierną ilość jonów wapnia. Natomiast hiperkalciuria wtórna powodowana jest przeważnie chorobami jelit oraz nieprawidłowym odżywianiem.

Nie należy bagatelizować objawów tej choroby. Uwalnianie wapnia z kości podczas hiperkalciurii może mieć związek z rzutami nowotworowymi. Hiperkalciuria powstaje też czasami na wskutek cukrzycy. Jeżeli więc szczawiany wapnia w moczu u dziecka pojawiają się często i w dużej ilości, koniecznie udaj się do lekarza. Może być konieczna wizyta u specjalisty. Pomoże on dokładnie zbadać przyczyny oraz prawdopodobnie zleci odpowiednie badania diagnostyczne.

Kamica szczawianowa – czym jest?

To właśnie kamica szczawianowa jest najczęstszym rodzajem kamicy nerkowej. Złogi szczawianu wapnia w organizmie odpowiadają w aż 70-80% jej występowania. Kwas szczawiowy normalnie jest wydalany przez nerki i drogi żółciowe. Gdy w ciele znajduje się nadmierna ilość kwasu szczawiowego lub wapnia, szczawiany wapnia zaczynają wytrącać się w nerkach. Zjawisko to może zachodzić także podczas zakażeń układu moczowego, stanu zapalnego, stresu oksydacyjnego lub przy uszkodzeniu nabłonka kanalików nerkowych. 

Jak zapobiec kamicy szczawianowej? 

Kamica szczawianowa jest schorzeniem, któremu możesz zapobiegać. Wiąże się to przede wszystkim na wprowadzeniu pewnych modyfikacji do diety. Należy zdecydowanie ograniczyć produkty spożywcze zawierające w swoim składzie szczawiany. Pamiętaj jednak, że związki egzogenne to zaledwie 10% ich zawartości w twoim organizmie. Większość produkowana jest przez twoje ciało. Należy koniecznie ustalić, skąd bierze się zwiększona ilość obecnych we krwi szczawianów. W tym celu najlepiej skontaktuj się ze swoim lekarzem.

Zobacz także:

• Ile się czeka na posiew moczu? Interpretacja wyników posiewu
• Zapalenie pęcherza — jak zapobiegać i leczyć?
• Artykuły higieniczne na nietrzymanie moczu dla kobiet i mężczyzn
• Domowe sposoby na zbyt częste oddawanie moczu – co robić gdy dokucza ci zapalenie pęcherza moczowego?
• Ile się czeka na wynik kreatyniny? Normy w krwi i moczu