W przeszłości, dna moczanowa była nazywana „chorobą królów”. Termin ten wywodzi się z faktu, że dotyczyła ona przeważnie ludzi z wyższych sfer – osób, które stać było na wysokokaloryczną dietę. Dziś większość ludzi ma bezpośredni dostęp do dowolnych produktów żywnościowych. Dieta obfitująca w tłuszcze i węglowodany nie jest wcale oznaką wysokiego statusu społecznego. Takie odżywianie jest po prostu szybkie, smaczne i wygodne. Podagra kojarzona jest zwykle z osobami starszymi i w dużej mierze jest to prawdą. Wszak atakuje ona często osoby w podeszłym wieku. Jak dokładnie wygląda dna moczanowa w dzisiejszych czasach? 

Co to jest dna moczanowa?

Dna moczanowa to choroba, która znana jest też pod nazwą podagra – gdy atakuje duże palce u stóp. Ten rodzaj jest najczęściej spotykany, bo aż u ok. 50% chorych. Możesz też znać ją jako artretyzm. Objawia się przede wszystkim ostrym, bolesnym zapaleniem stawów. Dna moczanowa najczęściej atakuje staw śródstopno-paliczkowy. Pojawiają się przy niej tzw. guzki dnawe i kamienie nerkowe. Miejsca na ciele dotknięte chorobą są opuchnięte, zaczerwienione i bolesne.

Zobacz też:
Odleżyny – czy da się im skutecznie zapobiegać? Sposoby leczenia i profilaktyki

Podagra to choroba, która przejawia się epizodycznymi atakami ostrego zapalenia stawów. Można leczyć ją farmakologicznie, lecz świetnie sprawdzi się do tego także zmiana stylu życia i diety. Obecnie coraz więcej osób choruje na tę przypadłość. Dna moczanowa została zdiagnozowana wśród około 1-2% społeczeństwa rozwiniętych krajów Zachodu. Instytut Ochrony Zdrowia twierdzi, że w Polsce na artretyzm choruje 1% populacji.

Czy wiesz, że mężczyźni są aż 6 razy bardziej podatni na zachorowanie niż kobiety? Za ryzyko zachorowania odpowiadają czynniki środowiskowe, przede wszystkim sposób odżywiania, metabolizm oraz wydłużony wiek życia. 

Dna moczanowa – objawy

Najczęstsze, najbardziej charakterystyczne i uciążliwe objawy dny moczanowej to nawracające ataki zapalenia stawów:

  • podstawy dużego palca u nogi;
  • stawu skokowego;
  • palców u rąk;
  •  kolan;
  • nadgarstków. 

Objawy podagry zwykle nasilają się w nocy. Spowodowane jest to obniżoną temperaturą ciała podczas snu. Jednorazowy atak dny moczanowej może trwać od kilku godzin nawet do kilku dni. 

Inne, towarzyszące objawy podagry

Innymi objawami dny moczanowej są: uczucie zmęczenia i podwyższona temperatura. Skrystalizowany kwas moczowy może powodować wytworzenie się nadżerek kostnych. Prowadzą one do przewlekłego artretyzmu. Gdy atak dny moczanowej mija, następuje okres remisji. Możesz nawet przez dłuższy czas nie zauważać żadnych niepokojących objawów. Zwykle nie oznacza to jednak końca choroby. Jeśli nie rozpoczniesz diagnozy i leczenia, kolejne ataki mogą być bardziej bolesne i rozległe.

Stopnie dny moczanowej 

Objawy dny moczanowej mają różne nasilenie, w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Dna moczanowa dzieli się na cztery etapy:

  • okresy międzynapadowe – spokojne, właściwie bez jakichkolwiek objawów chorobowych;
  • ostre ataki dny moczanowej, przy których dochodzi do bolesnego zapalenia stawów;
  • etap bezobjawowej hiperurykemii – zwiększonego stężenia kwasu moczowego we krwi (powyżej 6,8 ml/dl dla mężczyzn i 6 mg/dl u kobiet);
  • dna przewlekła, zaawansowana, która rozwija się z czasem – zwykle po około 5-10 latach. Guzki dnawe, ból i stany zapalne w stawach mogą już nie znikać.
Zobacz też:
Choroba XXI wieku, czyli Zespół Suchego Oka

Jak wygląda atak dny moczanowej? 

Atak dny moczanowej rozpoczyna się obrzękiem jednego lub kilku stawów. Dookoła niego pojawia się zaczerwienienie. Zaczniesz odczuwać ból, który nasila się powoli, acz stabilnie. Staje się on najbardziej uciążliwy po około 8-12 godzinach od rozpoznania pierwszych objawów. Ważne, aby od razu zareagować. Jeżeli nic nie zrobisz, taki epizod może trwać od kilku godzin nawet do dwóch tygodni.

Co wywołuje podagrę? 

Atak dny moczanowej spowodowany jest zwiększonym poziomem kwasu moczowego w organizmie. Jeśli nie będzie miał odpowiedniego ujścia, będzie krystalizował się i odkładał w stawach, ścięgnach i pobliskich tkankach. Możliwe, że twoje ciało wytwarza za dużą dawkę kwasu moczowego lub twoje nerki nie radzą sobie z wydalaniem go w odpowiednim tempie. 

Najczęstsze przyczyny dny moczanowej 

Przyczyną podagry może być: 

  • nieprawidłowa dieta (aż wśród 12% osób ze zdiagnozowaną podagrą) – w szczególności zbyt duża ilość puryn, które odpowiadają za wytwarzanie się kwasu moczowego;
  • czynniki genetyczne (odpowiadają aż za 60% przypadków zaburzeń poziomu kwasu moczowego) – możesz cierpieć na wrodzoną podatność do zaburzeń metabolizmu kwasu moczowego;
  • wiek – dna moczanowa to przeważnie problem dotykający osób starszych;
  • regularne, nadmierne spożywanie alkoholu – najbardziej przyczynia się do tego piwo i mocny alkohol;
  • częste odwodnienie organizmu;
  • zespół Lescha-Nyhana – objawia się częściowym lub całkowitym brakiem enzymu, który kontroluje w twoim ciele poziom kwasu moczowego;
  • stosowanie niektórych leków, w szczególności diuretyków, kwasu acetylosalicylowego, witaminy B3, leków immunosupresyjnych lub środków moczopędnych – przyczyniają się do większego stężenia kwasu moczowego w twoim organizmie;
  • współistniejące choroby cywilizacyjne, np. cukrzyca, zespół metaboliczny, nadciśnienie, choroba wieńcowa, insulinoodporność, bezdech senny, zaburzenia gospodarki lipidowej (tłuszczowej), nadwaga i otyłość – wszystkie z nich obciążają twoje ciało i sprawiają, że nie jest ono w stanie normalnie funkcjonować;
  • niektóre urazy lub powikłania pooperacyjne;
  • infekcja wirusowa lub bakteryjna.
Zobacz też:
Domowe sposoby na katar. Jakie są rodzaje kataru? Dowiedz się, jak leczyć zatkany nos i jak pozbyć się kataru u dzieci

Dlaczego tak ważne jest dbanie o siebie w kontekście podagry? 

Osoby starsze często zapominają o tym, jak ważne jest dbanie o siebie, o swój stan zdrowia i sylwetkę. Musisz jednak wiedzieć, że jeśli twój wskaźnik masy ciała BMI przekracza wartość 35 kg/m2, jesteś aż trzykrotnie bardziej narażony na podagrę. Prawdopodobieństwo zachorowania wzrasta, jeśli miałeś kontakt z ołowiem. Pierwiastek ten przyczynia się do osłabienia pracy nerek. Przewlekła ekspozycja na ołów lub spożywanie alkoholu nim skażonego może powodować dnę moczanową.

Bezpośrednie czynniki, które mogą wywołać atak dny moczanowej 

Do najważniejszych czynników, które wywołuję dnę moczanową zalicza się: 

  • wzmożony wysiłek fizyczny;
  • spożycie alkoholu;
  • jedzenie z dużą ilością puryn;
  • przebyta operacja lub uraz;
  • zastosowanie niektórych wyżej wymienionych leków.

Dna moczanowa – badania diagnostyczne

Jeżeli masz jakiekolwiek podejrzenia dotyczące dny moczanowej, jak najszybciej udaj się do lekarza. Specjalista zaleci ci wykonanie kilku różnych badań na podagrę. Po wywiadzie i badaniu, będzie w stanie ocenić, czy faktycznie chorujesz na dnę moczanową, czy może cierpisz na inną dolegliwość o podobnych objawach. 

Badania dny moczanowej najczęściej obejmują pobranie płynu stawowego z miejsca dotkniętego chorobą. Lekarz może też pobrać próbkę z guzka dnawego lub kaletki maziowej. Pobrany materiał poddawany jest badaniom laboratoryjnym. Dna moczanowa zostaje potwierdzona, jeśli zostaną wykryte kryształki moczanu sodu.

Leczenie dny moczanowej

Rozpoznano u ciebie dnę moczanową? Bez obaw, to wcale nie koniec świata. Można skutecznie leczyć to schorzenie i cieszyć się stosunkowo bezproblemowym funkcjonowaniem. Pamiętaj jednak, aby odpowiednio o siebie zadbać. Istnieją sposoby domowe, które wspomogą lekarskie leczenie dny moczanowej. Powinieneś jednak pozostać pod stałą opieką lekarską. Wskazane są regularne wizyty u reumatologa, jak i u twojego lekarza rodzinnego.

Zobacz też:
Cukrzyca, czyli podwyższony poziom cukru. Jak rozpoznać hiperglikemię u seniora?

Domowe sposoby na dnę moczanową 

Podczas nagłego ataku dny moczanowej, największą ulgę przyniesie ci zwykły lód. Wykonaj z niego zimny okład na bolące stawy. Chwilową ulgę przyniosą ci też zwykłe leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Są one dostępne w aptekach bez recepty. Warto też usztywnić zmieniony chorobowo staw, aby niepotrzebnie go dodatkowo nie obciążać. Te sposoby nie są jednak wystarczającym leczeniem dny moczanowej.

Leki na podagrę

Dna moczanowa jest przeważnie leczona następującymi lekami:

  • niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi – przynoszą szybką ulgę, dlatego stosuje się je najczęściej;
  • glikokortykosteroidami;
  • kolchicyną.

Jeśli dna moczanowa w twoim przypadku przejawia się szczególnie agresywnie, lekarz może zalecić ci leczenie wielolekowe. W przypadkach łączenia ze sobą różnych środków, zachowaj szczególną ostrożność. Stosuj się ściśle do zaleceń lekarza, aby nie zaszkodzić swojemu organizmowi. 

Leczenie dny moczanowej o ostrym przebiegu 

Powyższe sposoby skupiają się raczej na uśmierzaniu bólu dny moczanowej. Natomiast jeśli cierpisz na nawracającą, ostrą wersję podagry, konieczne będzie zlikwidowanie przyczyn. Leczenie dny moczanowej skupia się wówczas na długotrwałym obniżeniu poziomu kwasu moczowego w organizmie. Nie zaleca się jednak wprowadzenia takiego sposobu od razu, przy pierwszym ataku. Objawy podagry mogą się wówczas jeszcze bardziej nasilić.

Skuteczne leczenie dny moczanowej możliwe jest tylko przy jak najszybszym rozpoznaniu choroby. Udaj się na diagnozę do lekarza, jeżeli tylko zauważysz jakiekolwiek niepokojące objawy. Nieleczona dna moczanowa będzie przejawiać się coraz silniejszymi i bardziej uciążliwymi atakami.

Zobacz też:
Otyłość – prawdziwa zmora naszych czasów. Czy da się z nią walczyć?

Podagra – dieta

Odpowiednia dieta przy dnie moczanowej jest bardzo istotna. Musisz przede wszystkim zadbać o wykluczenie ze swojego jadłospisu puryn. Są to związki chemiczne zawarte m.in. we fruktozie, niektórych warzywach oraz owocach morza i mięsie. Warto unikać tych produktów, ale też zadbać o częstsze spożycie innych – m.in. kawy, witaminy C oraz nabiału. Według licznych badań, produkty te mają właściwości obniżające insulinoodporność. W efekcie, przysłużą ci się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia dny moczanowej.

Jak dokładnie powinna wyglądać dieta przy dnie moczanowej?

Przedstawiamy zalecenia Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej.

Te produkty możesz spokojnie włączyć do swojej diety na podagrę:

  • niewielkie dzienne ilości drobiu, chudej wołowiny i wieprzowiny;
  • niektóre gatunki ryb – sandacz, dorsz, mintaj;
  • mleko i naturalnie fermentowane produkty mleczne (jogurt, kefir, maślanka), chude twarogi;
  • dobrej jakości oleje roślinne (najlepiej nierafinowane);
  • orzechy i nasiona;
  • duże ilości świeżych i gotowanych warzyw, praktycznie wszystkie owoce – oprócz rabarbaru;
  • jeśli chcesz sobie dogodzić, możesz spożywać ograniczone ilości miodu, dżemów i wina;
  • w kwestii napojów – jak najwięcej wody mineralnej lub źródlanej (niegazowanej), kawa, herbata, napary ziołowe i soki (zarówno owocowe, jak i warzywne).

Jakich produktów powinni unikać chorzy na podagrę? 

Jeśli chcesz skutecznie zapobiegać nawrotom dny moczanowej, wystrzegaj się:

  • wędlin, konserw, dziczyzny, przetworzonego i tłustego mięsa;
  • ryb wędzonych, owoców morza, śledzi, szprotów, sardynek, konserw, itp.;
  • tłustych serów – żółtych, pleśniowych, topionych;
  • tłuszczy pochodzenia zwierzęcego – smalcu, masła, słoniny, itp.;
  • napojów słodzonych, alkoholu (szczególnie mocnego i piwa w dużych ilościach), kakaa, dużej ilości cukru w kawie lub herbacie;
  • niezalecane są też ostre przyprawy i marynaty.
Zobacz też:
Domowe sposoby na podniesienie hemoglobiny – jak zwalczać anemię i niedobór żelaza?

Ogólne zasady odżywiania dla osób chorych na podagrę

Powinieneś też poznać ogólne zasady odżywiania przy dnie moczanowej. Stosuj się do poniższych wskazówek, a twoje życie z pewnością stanie się łatwiejsze, a ataki dny moczanowej rzadsze:

  • pij duże ilości wody – co najmniej 2 litry płynów dziennie;
  • jedz 4-5 posiłków dziennie. Powinny być one nieduże, z niewielkimi odstępami czasowymi między sobą. Duże, rzadkie posiłki mocno obciążają twój organizm;
  • staraj się nie jeść niczego około 3 godzin przed snem. W ten sposób zapobiegniesz gromadzeniu się kwasu moczowego na noc;
  • postaraj się częściej gotować i mniej smażyć przygotowywane dla siebie potrawy;
  • wprowadź w swój plan dnia aktywność fizyczną i utrzymuj prawidłową wagę.

Pamiętaj, że powyższe wskazówki to jedynie uzupełnienie profesjonalnej terapii. Domowe sposoby nie zastąpią ci wizyty lekarskiej ani sprawdzonych leków na podagrę.

Wiesz już, co to jest dna moczanowa i jak rozpoznać jej objawy. Dzięki temu, będziesz mógł skutecznie i szybko zareagować podczas pierwszego napadu. Szybka reakcja i rozpoczęcie prawidłowego leczenia jest niezbędne do zażegnania tej choroby. Nieleczona dna moczanowa jest groźna dla twojego zdrowia i normalnego życia. Przewlekły ból i zaawansowany artretyzm sprawia, że każdy dzień staje się ciężką walką. Wprowadź odpowiednie zmiany do swojego życia już dziś, aby długo cieszyć się zdrowiem i silnymi, sprawnymi stawami.

Zobacz także:

O autorze

Adam Zieliński

Student ostatniego roku medycyny kultywujący rodzinne tradycje i wartości związane z wykonywaniem zawodów medycznych. Chęć i możliwość niesienia pomocy innym to więcej niż profesja, to prawdziwa pasja, podobnie jak dzielenie się zdobytą wiedzą. Prywatnie mąż i tata dwuletniego letniego syna, dla którego chce być wzorem do naśladowania.

Zobacz wszystkie artykuły