Dieta cukrzycowa – jak się odżywiać przy cukrzycy typu I lub II?

Cukrzyca to poważna choroba metaboliczna, która często dotyka osoby starsze. Jeśli zdiagnozowano ją u ciebie, twoje ciało ma zbyt wysokie stężenie glukozy. Spowodowane jest to nieprawidłowym działaniem lub wydzielaniem insuliny przez twój organizm. Na skutek tej dolegliwości, zaburza się praca wielu różnych narządów – m.in. oczu, serca lub nerek. Dieta cukrzycowa nie może być dla ciebie utrudnieniem. Wręcz przeciwnie – powinna ułatwić ci spowolnienie postępowania choroby. Zapoznaj się z podstawowymi zasadami diety przy cukrzycy, aby móc żyć długo i bezproblemowo.

Czy dieta cukrzycowa różni się od tradycyjnej diety? 

Jeśli do tej pory jadłeś bez ograniczeń, po diagnozie cukrzycy niestety musi się to zmienić. Wystarczy wprowadzić pewne zmiany do swojego jadłospisu, aby skutecznie walczyć z chorobą. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej opublikowało cenne wskazówki dotyczące jadłospisu dla cukrzyka. Zacznij przestrzegać tych zaleceń, a twoje życie z pewnością stanie się znacznie łatwiejsze i spokojniejsze.

Zasady diety przy cukrzycy

Jak prawidłowo zadbać o dietę cukrzycową? Podpowiadamy!

Udaj się do dietetyka

Możliwe, że nawet przez całe swoje życie nie zwracałeś szczególnej uwagi na kaloryczność swojej diety. Jest to podstawowy błąd cukrzyków! Dzienne zapotrzebowanie kaloryczne jest inne dla każdego – zależy od twojego stanu zdrowia, masy ciała i stylu życia. Jeśli cierpisz na nadwagę lub otyłość, twoja dieta cukrzycowa powinna utrzymać cię przy zdrowiu, ale jednocześnie pomóc ci schudnąć.

Zmień podejście do diety 

Tradycyjne 3 posiłki dziennie niestety wcale ci nie służą. Dieta w cukrzycy to nie tylko to, co jesz, ale też – jak. Powinieneś popracować nad tym, aby usprawnić działanie swojego układu trawiennego i metabolizmu. Aby to osiągnąć, jedz częściej, lecz mniejsze porcje. Oznacza to nawet aż 7 posiłków dziennie! Dieta cukrzycowa nie powinna cię ograniczać – jeśli wprowadzisz urozmaicony jadłospis, z pewnością znów nabierzesz sił i witalności. Postaraj się jeść małe porcje o stałych porach – nie bój się eksperymentować z nowymi składnikami i przepisami!

Zadbaj o odpowiednią ilość owoców w jadłospisie diety cukrzycowej

Jadłospis przy diecie cukrzycowej powinien zawierać jak najwięcej warzyw – szczególnie świeżych. Mają one działanie antyoksydacyjne i zawierają dużą ilość błonnika pokarmowego. Jeśli do tej pory nie zwracałeś większej uwagi na warzywa – czas to zmienić. Powinieneś/aś jeść ich przynajmniej 4 porcje dziennie. 

Zrezygnuj ze smażenia, szczególnie na głębokim tłuszczu

Najlepsze dla ciebie będą inne techniki gotowania: 

• duszenie;
• gotowanie w wodzie;
• gotowanie na parze,;
• pieczenie;
• grillowanie z niewielką ilością tłuszczu. 

Dieta cukrzycowa powinna też ograniczać dzienne spożycie soli i tłuszczów zwierzęcych.

Nie zapominaj o wodzie! 

Odpowiednie nawodnienie organizmu to jeden z ważniejszych sposobów na usprawnienie jego działania. Najlepiej, jeśli będziesz pić jak największe ilości wody niegazowanej, około 2 litrów dziennie. W diecie cukrzycowej nie ma miejsca na słodkie i gazowane napoje czy alkohol.

Cukrzyca – dieta w starszym wieku

Cukrzyca nie przebiega tak samo u osób młodych i starszych. Podstawowe zasady odżywiania są jednak podobne. Wśród młodszych, częściej spotykana jest cukrzyca typu I. Co charakteryzuje ten rodzaj choroby? Komórki, które produkują insulinę ulegają zniszczeniu. Najczęstszą przyczyną tego typu cukrzycy są uwarunkowania genetyczne. Natomiast jeśli przekroczyłeś próg 40 lat, jesteś bardziej narażony na cukrzycę typu II. Szczególnie często spotyka ona osób z nadwagą, otyłością i nadciśnieniem. Przyczyny powstawania cukrzycy są bardzo podobne do czynników sprzyjających tyciu. 

Nadwaga a cukrzyca typu II

Jeśli powyższe dolegliwości brzmią znajomo, dieta cukrzycowa w twoim przypadku powinna skupiać się przede wszystkim na zredukowaniu wagi. Musisz zadbać o swój organizm i uregulować wszystkie jego funkcje. Cukrzyca typu II często powiązana jest z nadwagą. Twoja trzustka może wytwarzać insulinę, lecz tkanki całkowicie przestają na nią reagować. 

Co jeść przy cukrzycy typu II? 

Przeczytasz o tym w dalszej części. Pamiętaj jednak, że odchudzanie wcale nie oznacza gorszych, nudnych ani restrykcyjnych posiłków. Wręcz przeciwnie – powinieneś zadbać o różnorodność składników, aby dostarczyć swojemu ciału wszystkich niezbędnych witamin. Nie pozbawiaj swojego ciała cennych składników odżywczych – osłabiony organizm gorzej radzi sobie z cukrzycą.

Wymienniki węglowodanowe – czym są?

Jeśli do tej pory jadłeś przeważnie biały, pszenny chleb i jajeczny makaron – to także musi się zmienić. Niestety, dieta cukrzycowa wymaga specjalnego podejścia i zmiany niektórych nawyków żywieniowych na stałe. Nie oznacza to jednak, że musisz całkowicie zrezygnować z pieczywa. Istnieją pewne tzw. wymienniki węglowodanowe – produkty, które nie zaszkodzą twojemu zdrowiu, a zaspokoją twoją ochotę na tego typu jedzenie.

Źródła węglowodanów w diecie cukrzycowej

Jeżeli chorujesz na cukrzycę, to twoim głównym źródłem węglowodanów powinny być pełnoziarniste produkty zbożowe. Niski indeks glikemiczny mają m.in.:

• chleb żytni, graham i razowy;
• kasze gruboziarniste – pęczak, gryczana; 
• ryż brązowy;
• płatki owsiane;
• makaron pełnoziarnisty lub z mąki durum.

Pszenna mąka oczyszczona jest niestety zabroniona przy diecie cukrzycowej. Ma ona wysoki indeks glikemiczny i w dużych ilościach może ci zaszkodzić. Jeśli nauczysz się cieszyć powyższymi wymiennikami węglowodanowymi, zauważysz same korzyści. Mają one znacznie więcej witamin, błonnika i składników odżywczych niż biała mąka. Na takiej zmianie skorzysta więc cały twój organizm.

Owoce dla cukrzyka – jakie wybierać, a jakich unikać?

Dieta cukrzycowa powinna oczywiście ograniczać cukier – lecz nie oznacza to wykluczenia z twojego jadłospisu owoców. Nie wszystkie owoce dla cukrzyka są dozwolone. Zapamiętaj, które z nich mają niski indeks glikemiczny. Staraj się na swoich zakupach wybierać właśnie te – nie musisz się z nimi szczególnie powstrzymywać.

Dozwolone owoce dla cukrzyka

Chorując na cukrzycę nie obawiaj się sięgać po:

• owoce jagodowe – czarne jagody, jeżyny, maliny, truskawki, poziomki, borówki, porzeczki, agrest, aronia;
• jabłka i gruszki;
• wiśnie, czereśnie;
• owoce suszone;
• śliwki, morele, brzoskwinie, nektarynki;
• cytrusy – cytryny, pomarańcze, grejpfruty, mandarynki.

Jakie owoce są wykluczone w jadłospisie dla cukrzyka? 

Jadłospis diety cukrzycowej niestety wyklucza banany, winogrona, arbuzy, melony, ananasy, daktyle. Mają one znacznie wyższy indeks glikemiczny niż owoce wymienione w powyższej liście. Owoce dozwolone dla cukrzyka możesz jeść zarówno w formie świeżej, jak i mrożonej. Unikaj dżemów, konfitur i słodzonych soków. Niewskazane dla ciebie będą też owoce w syropie oraz bakalie. 

Cukrzyca – dieta: produkty zabronione

Zanim zabierzesz się za samodzielne układanie jadłospisu diety cukrzycowej, upewnij się, że nie uwzględniasz w nim żadnych produktów zabronionych. Niektóre z nich są dość niepozorne, a mogą mocno ci zaszkodzić. 

Produkty zabronione na diecie cukrzycowej

Przygotowując śniadanie, kolację czy obiad dla cukrzyka zapomnij o takich produktach, jak: 

• pieczywo pszenne, słodkie wypieki, ryż biały i makaron pszenny;
• tłuste mleko i jego przetwory, sery żółte, pleśniowe, topione i tłuste twarogi;
• tłuste mięsa (szczególnie ciężkie, czerwone), wędliny i przetwory mięsne;
• tłuszcze pochodzenia zwierzęcego – śmietana, masło, smalec, a także twarde margaryny i olej kokosowy;
• duże ilości ziemniaków, szczególnie w postaci smażonej;
• fast foody i dania wysoce przetworzone;
• tłuste zupy, wywary na kościach, szczególnie zagęszczane zasmażką lub śmietaną;
• słodzone i gazowane napoje;
• wszelkiego typu słodkie desery;
• orzechy kokosowe lub solone;
• przyprawy – cukier, miód, glukoza, fruktoza. 

Zamienniki cukru – jakie wybrać? 

Jeśli brakuje ci cukru, chociażby do posłodzenia herbaty, możesz użyć jednego z wielu zamienników cukrów. W diecie cukrzycowej najlepiej sprawdzą się ksylitol lub erytrytol. Ksylitol ma indeks glikemiczny o połowę niższy od cukru. Natomiast erytrytol nie powoduje właściwie żadnych wyrzutów insuliny. Co więcej, ochroni twoje naczynia krwionośne. Żadnej z tych substancji nie powinieneś jednak spożywać bez ograniczeń.

Dieta cukrzycowa – jadłospis

Wiesz już, co jeść przy cukrzycy, a jakie produkty są zabronione w diecie cukrzycowej. Teraz możesz w świadomy sposób ułożyć swój jadłospis diety cukrzycowej. Mamy dla ciebie kilka pomysłów. Pamiętaj jednak, żeby wziąć także pod uwagę swoje preferencje, ewentualne uczulenia i choroby towarzyszące. Przygotowuj dla siebie małe dania i jedz je często. Powinieneś spożywać około 5-7 posiłków dziennie.

Największą trudnością przy diecie cukrzycowej jest przestawienie się na nowe nawyki. Zmiana sposobu odżywiania bywa trudnym procesem. Ostatecznym celem jest jednak twoje zdrowie, lepsze samopoczucie i dłuższe życie – a więc zdecydowanie warto trzymać się tych zasadach żywieniowych.

Dieta cukrzycowa – 8 przepisów na zdrowe śniadanie

1. Kanapki z razowego chleba z chudym twarogiem lub polędwicą, sałatą, pomidorem i ogórkiem.
2. Jogurt naturalny z płatkami owsianymi, orzechami i pokrojoną brzoskwinią lub garścią jagód.
3. Owoce leśne zalane kefirem lub maślanką.
4. Jako przekąskę między posiłkami możesz zjeść pomarańczę, nektarynkę lub garść niesolonych orzechów
5. Chleb pumpernikiel z szynką z indyka, papryką i ulubioną sałatą.
6. Niesłodzone musli z jogurtem naturalnym i miksem wybranych owoców dla cukrzyka.
7. Jajko gotowane na twardo lub miękko (może też być gotowane w koszulce), kanapka z pieczywem razowym z ziarnami.
8. Omlet z dwóch jajek, z dodatkiem pieczarek, papryki i ewentualnie – chudej szynki. Usmaż go na rozgrzanej patelni nieprzywierającej – wówczas może wcale nie być ci potrzebny tłuszcz. Dopraw omlet ulubionymi ziołami.

6 pomysłów na obiad dla cukrzyka

1. Ryba (np. dorsz) pieczony w folii lub rękawie do pieczenia, z brązowym ryżem, gotowanymi (lub również pieczonymi) brokułami oraz dodatkiem ziół i oliwy.
2. Zupa krem ze świeżych pomidorów na warzywnym bulionie.
3. Barszcz czerwony (niezabielany, pamiętaj, że dieta cukrzycowa nie powinna zawierać śmietany).
4. Pierś z kurczaka (bez skóry) duszona z warzywami (cykoria, cukinia, seler naciowy, papryka, pieczarki, pomidory – możesz je mieszać i wybierać swoje ulubione kombinacje). Taką potrawkę możesz podawać z gotowanymi ziemniakami z koperkiem lub kaszą gryczaną.
5. Papryka faszerowana ryżem brązowym lub ulubioną kaszą, pieczarkami, cukinią i cebulą. Do tego możesz podać kapustę kiszoną, mizerię z jogurtem, lub sałatkę z ulubionych warzyw skropionych oliwą.
6. Gulasz drobiowy lub wegetariańskie leczo z kaszą gryczaną lub jaglaną.

Kolacja – co jeść przy cukrzycy?

1. Chudy serek wiejski z rzodkiewką, szczypiorkiem, ogórkiem i przyprawami.
2. Sałatka z tuńczyka i ulubionych warzyw.
3. Sałatka z kapusty pekińskiej, ogórka małosolnego, papryki i kiełków.
4. Risotto z grzybami lub mięsem drobiowym (pamiętaj, aby użyć do tego brązowego ryżu – dieta cukrzycowa nie powinna zawierać ryżu białego).
5. Sałatka owocowa, do popicia herbata zielona, biała lub czerwona.

Jak widzisz, dieta cukrzycowa wcale nie musi być nudna. Podaliśmy ci zaledwie kilka spośród setek możliwych przepisów diety cukrzycowej. Eksperymentuj z nowymi smakami, aby stale dostarczać sobie nowych wrażeń i bogactwa składników odżywczych.

Zobacz także:

• Dieta cukrzyka w ciąży – przykładowy jadłospis dla kobiety w ciąży
• Stopa cukrzycowa – groźne powikłanie cukrzycy. Jak je rozpoznać?
• Cukrzyca – jak rozpoznać pierwsze objawy i co jeść w cukrzycy?
• Dieta norweska – restrykcyjny i kontrowersyjny sposób odchudzania. Czy warto?
• Cukrzyca, czyli podwyższony poziom cukru. Jak rozpoznać hiperglikemię u seniora?