Niedoczynność czy nadczynność tarczycy? Dieta wspomagająca proces leczenia

Tarczyca to gruczoł wewnętrzny odpowiedzialny za produkcję hormonów tarczycy (FT4 – tyroksyna, FT3 – trijodotyronina, kalcytonina). Żeby tarczyca spełniała swoje zadania, musi ich być odpowiednia ilość we właściwych proporcjach. Mówiąc bardzo ogólnie, odpowiadają za regulowanie metabolizmu, funkcjonowanie układu nerwowego i wzmacniają kości. Gdyby jednak spojrzeć szczegółowo każda z tych dziedzin jest niezwykle ważna i ma ogromny wpływ na sprawne działanie całego organizmu. Twoim problemem jest niedoczynność lub nadczynność tarczycy? Dieta jest istotnym czynnikiem regulującym ich działanie. Omówimy tę kwestię w odniesieniu do drugiego ze schorzeń.

Czym różni się nadczynność od niedoczynności tarczycy

Obydwie choroby, mimo że wynikają z nieprawidłowego działania tego samego gruczołu, różnią się znacznie. Jak sama nazwa wskazuje niedoczynność tarczycy to wynikająca z różnych przyczyn niedostateczna produkcja hormonu tarczycy. Nadczynność tarczycy natomiast to odwrotna sytuacja, kiedy, jego wydzielanie jest zwiększone, a ta nadmierna ilość szkodzi. Różne są także charakterystyczne objawy każdej z tych chorób. Bezobjawowy przebieg choroby jest niebezpieczny, ponieważ często pozostaje ona wtedy nieleczona i może dojść do poważnych powikłań.

Objawy zwiększonej podaży hormonu tarczycy

Do podstawowych objawów nadczynności tarczycy, czyli hipertyreozy należy podwyższone ciśnienie krwi, kołatania serca i utrata masy ciała pomimo zwiększonego apetytu. Jednym z objawów nadczynności tarczycy jest także stałe uczucie gorąca i wzmożona potliwość. Chorych dręczy niewyjaśniony niepokój, są pobudzeni i nadwrażliwi na światło (charakterystyczny wytrzeszcz oczu). Występują także drżenia mięśni, bezsenność i biegunki, które odwadniają i osłabiają organizm. Pojawia się wole czyli powiększona tarczyca. U kobiet możliwe są zaburzenia miesiączkowania.

Przyczyny i powikłania nieleczonej lub niewykrytej choroby tarczycy

Na nadczynność znacznie częściej zapadają kobiety. Bardzo rzadko występuje u dzieci. Przyczyną może być:

• autoimmunologiczną chorobę Gravesa i Basedowa;
• wole guzkowate toksyczne;
• efekt przyjmowania hormonów tarczycy (po operacjach);
• rak tarczycy;
• stan zapalny tarczycy;
• nadmierna ilość jodu.

Najgroźniejszym z powikłań jest przełom tarczycowy, który grozi niewydolnością wielonarządową i śpiączką. Może doprowadzić nawet do śmierci pacjenta, jeśli szybko nie zostanie udzielona mu pomoc lekarska. Nieleczona lub zaniedbana tarczyca skutkuje także osteoporozą i niewydolnością serca. Zanim przejdziemy do przybliżenia optymalnej przy nadczynności tarczycy diety, przybliżymy, w jaki sposób diagnozowany jest problem.

Jak wykryć nieprawidłowe funkcjonowanie odpowiednio wcześnie?

Często wykrywana jest przy okazji zwykłych badań i oznaczenia stężenia TSH. W nadczynności jest on zaniżony. Wtedy lekarz kieruje na dokładniejsze badania poziomu FT3 i FT4, a także USG tarczycy w celu sprawdzenia obecności guzków i stanów zapalnych. W zależności od przyczyn dostosowuje się leczenie. Najczęściej jest to podawanie leków przeciwtarczycowych regulujących wydzielanie hormonów. Stabilizująca nadczynność tarczycy dieta jest równie istotna w trakcie leczenia. W przypadku gdy guzki tarczycowe okażą się aktywne, konieczne jest ich usunięcie operacyjne.

Tarczyca to gruczoł wrażliwy na jod

Brak jodu może sprawić, praca tarczycy nie będzie prawidłowa, grozi to wytworzeniem się wola i guzków. W stwierdzonej nadczynności tarczycy, spożycie z pokarmem (z solą kuchenną) i suplementami powinien być pod kontrolą. Zbyt duże ilości tego pierwiastka mogą powodować nadprodukcję tyroksyny. W leczeniu nadczynności tarczycy dietę uzupełnia czasem jod promieniotwórczy. Jodowanie tarczycy uderzeniową dawką sprawia, że działa on destrukcyjnie na tarczycę. Prowadzi to często do niedoczynności ale ta jest łatwiejsza w leczeniu i mniej niebezpieczna. Ta metoda nie jest stosowana u kobiet w ciąży.

Składniki mineralne i witaminy ważne w leczeniu nadczynności tarczycy

Poza jodem na pracę hormonu wpływa selen, który odpowiada za jego metabolizm i łagodzi objawy nadczynności. Pomagają także antyoksydanty zawarte w witaminach A, C i E zwalczające wolne rodniki.

Dla ogólnego dobrego stanu organizmu przyczynia się wapń oraz witamina D istotna zwłaszcza dla wzmocnienia kości zagrożonych osteoporozą. Znajdziesz je w produktach mlecznych szpinaku i rybach.

Ponadto w diecie powinny znaleźć się źródła żelaza i kwasy omega-3.

Odpowiedni balans między witaminami i minerałami wzmacnia efekty działania każdej z osobna.

Jak zwiększyć kaloryczność posiłków?

Wzmożona przemiana materii, szybsza praca serca zużywają większe ilości energii, dlatego przy nadczynności tarczycy dieta zwłaszcza w okresie zaostrzenia choroby powinna być wysokoenergetyczna. Posiłki jednak nie powinny obciążać żołądka. W lekkostrawnej diecie unikamy dań smażonych, duszenie i gotowanie będzie zdrowszą metodą obróbki produktów.

Zaleca się spożywanie 5–7 posiłków dziennie. Każdy bogaty w węglowodany, ze zwiększoną ilością białka.

Należy też stale monitorować poziom hormonów. W momencie, gdy ich poziom jest uregulowany i stabilny, dietę należy zmienić na mniej kaloryczną, żeby nie doprowadzić do nadwagi.

Nadczynność tarczycy – dieta wspomagająca leczenie

Masz nadczynność tarczycy? Dietę musisz starannie dobrać. Węglowodany powinny pochodzić z pełnoziarnistych produktów zbożowych, warzyw zwłaszcza zielonolistnych, które są źródłem witaminy C, wapnia i żelaza (marchew, pomidor, jarmuż) i owoców (morele, suszone owoce).

Białko pobierać najlepiej z nabiału, chudych mięs i ryb morskich (sardynki). Dobrym źródłem białka będzie to roślinne (z nasion roślin strączkowych jak soja, z orzechów i nasion jak migdały, nasiona słonecznika, awokado, pestki dyni. Oleje pochodzenia roślinnego będą doskonale uzupełniać zapotrzebowanie na tłuszcze.

Czego unikać w jadłospisie?

1. Lekkostrawna dieta wyklucza posiłki kaloryczne, ale niezdrowe typu fast food. Najlepiej zrezygnować z żywności przetworzonej i słodyczy. Zawierają one puste kalorie i nie uzupełniają niedoborów składników odżywczych.
2. Należy unikać także tych wzdymających. W okresie, kiedy występują wzmożone biegunki lepiej czasowo wyeliminować produkty pełnoziarniste i grube kasze i warzywa z dużą ilością błonnika pokarmowego.
3. W związku z podwyższonym ciśnieniem i kołataniem serca lepiej ograniczyć do minimum spożywanie kawy i innych napojów energetycznych, które mogą to wrażenie potęgować.

Z rekomendacji Instytutu Żywności i Żywienia prawidłową pracę tarczycy w nadczynności należy wspierać odpowiednim jadłospisem. Połączona z leczeniem farmakologicznym przy nadczynności tarczycy dieta przynosi złagodzenie objawów oraz zapobiega rozwojowi problemu i powikłaniom. Dostarcza także odpowiednią ilość składników odżywczych i pozwala na prawidłowe funkcjonowanie organizmu.

Zobacz także:

• Choroba Hashimoto i niedoczynność tarczycy – dieta, przykładowy jadłospis. Zalecenia diety w niedoczynności tarczycy
• Endokrynolog – czym się zajmuje?
• Dieta przy Hashimoto. Co jeść, a czego unikać w jadłospisie przy chorobie hashimoto?
• Smog a hormony tarczycy noworodków. Niepokojące wyniki badań
• Cholesterol nie-HDL – dobry czy zły? Jakie są jego normy?