Hashimoto to choroba tarczycy o podłożu autoimmunologicznym. Najprawdopodobniej wywołuje ją kombinacja czynników genetycznych i środowiskowych. Niedoczynność tarczycy zakłóca procesy metaboliczne organizmu. Jedną z możliwych przyczyn autonomicznej przypadłości w formie autonomicznej są niedobory jodu w diecie lub otoczeniu. Ludzie mieszkający nad morzem rzadziej zmagają się z tego typu problemami. Kiedy diagnoza potwierdzi niedoczynność tarczycy, dieta musi ulec zmianie. Trzeba spożywać posiłki bogate w jod, cynk, selen, żelazo i witaminę D₃, a także substancje, które poprawiają ich wchłanianie.
U osób z chorobą Hashimoto i niedoczynnością tarczycy dieta ma duże znaczenie
Tarczyca odpowiada za produkcję dwóch hormonów. Trójjodotrynina (T3) i tyroksyna (T4) regulują m.in. przemianę materii, pracę serca, siłę mięśni, funkcjonowanie układu oddechowego, poziom cholesterolu czy cykl menstruacyjny. Kiedy spada produkcja hormonów tarczycy, przysadka mózgowa wytwarza więcej TSH. Hormon tyreotropowy ma ją pobudzić do działania. W leczeniu niedoczynności tarczycy dieta ma za zadanie wspomóc syntezę hormonów tarczycy. Tak samo, jak robi to TSH.
Jakie składniki należy spożywać, by unormować aktywność tarczycy? Z czego wynika konieczność ich spożycia? Pięć podstawowych substancji znacz już ze wstępu, teraz pora na dokładniejsze wyjaśnienia obecności tych składników mineralnych w diecie regulującej funkcje tarczycy:
- jod – wchodzi w skład hormonów wytwarzanych przez tarczycę. Zarówno trójjodotryniny, jak i tyroksyny. Bez jodu prawidłowe funkcjonowanie tarczycy jest praktycznie niemożliwe;
- żelazo – wchodzi w skład enzymu TPO. Tyreoperoksydaza bierze udział w procesie syntezy T3 i T4. Dlatego żelazo jest niezbędne do zachowania prawidłowego poziomu hormonów tarczycy;
- cynk – znajduje się w białkach receptorowych T3. Brak cynku uniemożliwia zawiązywanie się jego cząsteczek, co powoduje poważny niedobór hormonu tarczycy;
- selen – obecny w enzymach, które przeprowadzają odjodowanie T3 i T4. Usunięcie jednej cząsteczki jodu przez selenoproteiny na dalszym etapie przemian enzymatycznych jest konieczne dla ustabilizowania pracy tarczycy. Działanie selenu jest uzależnione od podaży jodu;
- witamina D₃ – jej receptory znajdują się w gruczole tarczowym. Prawdopodobnie reguluje wydzielanie i stężenie hormonów. Osoby z niedoczynnością tarczycy często mają niski poziom witamin D w organizmie.
Jod, żelazo, cynk, selen, witaminy D – suplementacja w diecie przy niedoczynności tarczycy
Spożywanie jakich produktów zalecają pacjentom dietetycy i lekarze? W diecie na niedoczynność tarczycy oraz chorobę Hashimoto – czyli autoimmunologiczne zapalenie tarczycy – należy ściśle przestrzegać planu żywieniowego, jaki sporządzi specjalista. Najczęściej pomaga spożycie posiłków, które składają się z prawidłowo zestawionych produktów. Co należy wiedzieć? Odpowiednio dobrana dieta dla pacjentów z chorobą Hashimoto i niedoczynnością tarczycy zawiera:
- ryby morskie i owoce morza – dla zwiększenia ilości jodu w organizmie;
- mięso i mięsne podroby, ryby, pełnoziarniste produkty zbożowe, niektóre warzywa i owoce, żółtka kurzych jaj – jako źródła żelaza w diecie;
- jajka, mięso, cebula, czosnek, grzyby, ostrygi, kiełki i otręby pszenne, rośliny strączkowe, nasiona dyni, lnu oraz słonecznika – zawierają duże ilości cynku;
- skorupiaki, ryby, orzechy brazylijskie, pieczywo pełnoziarniste, mięso wołowe, grzyby – wzbogacają dietę o selen;
- tran, tłuste ryby morskie – pokarmowe źródła witaminy D₃. Naturalnie ludzki organizm potrafi wytworzyć ją samodzielnie, pod wpływem promieniowania słonecznego na skórę;
- kasze i inne artykuły zbożowe – niezbędne w diecie ze względu na wysoką zawartość błonnika pokarmowego, którego spożywanie poprawia metabolizm.
Niedoczynność tarczycy – dieta i przykładowy jadłospis
Dokładny zestaw zaleceń dietetycy ustalają indywidualnie. Na przykład u pacjentów ze zbyt wysoką masą ciała często stosuje się najpierw dietę odchudzającą. Poza składem pokarmu liczy się też jego objętość oraz tempo spożycia. W niedoczynności tarczycy należy spożywać 5 posiłków dziennie, w odstępach co 3–4 godziny. Dzienny jadłospis może wyglądać tak:
- pierwsze śniadanie – kanapki z chlebem żytnim, awokado, jajkiem, pomidorem i szczypiorkiem;
- drugie śniadanie – płatki owsiane z koktajlem z kefiru, orzechów, banana i truskawek;
- obiad – łosoś pieczony z czosnkiem, do tego pęczak, zielona pietruszka oraz surówka z marchewki i kiszonej kapusty, z dodatkiem oliwy z oliwek;
- podwieczorek – serek wiejski z dodatkiem papryki, pomidora, ziaren słonecznika i oliwy;
- kolacja – sałatka z kaparami, pomidorkami cherry, bazylią i olejem rzepakowym.
Objawy niedoczynności tarczycy. Spowolniony metabolizm to najczęstszy symptom chorób tarczycy
Właściwa dieta tarczycowa pozwoli je ograniczyć w wystarczającym stopniu, by choroba nie wpływała na komfort życia. Niektóre procesy metaboliczne zwalniają nawet o 30%! Niedoczynność tarczycy powoduje również:
- zaparcia;
- wzrost wagi;
- kłopoty z koncentracją;
- wahania nastrojów;
- ból w okolicy tarczycy;
- choroby serca;
- niepłodność.
Jakie produkty należy wykluczyć z diety w przypadku niedoczynności tarczycy? Do nasilenia objawów przyczyniają się m.in. nienasycone kwasy tłuszczowe, substancje wolotwórcze oraz flawanoidy. Część z nich można wyeliminować obróbką termiczną, innych artykułów lepiej unikać całkowicie. Chorzy powinni wyrzucić z diety następujące artykuły:
- soja;
- orzeszki ziemne;
- gorczyca;
- rośliny krzyżowe – brokuł, brukselka, jarmuż, kalafior, kapusta, kalarepa, rzepa;
- produkty mleczne od krów, które karmiono paszami z roślin krzyżowych.
Pozostałe zalecenia na niedoczynność tarczycy. Dieta nie wystarczy
Zmiana nawyków żywieniowych wspomaga leczenie choroby i łagodzi jej objawy. To jednak nie znaczy, że poprawa stanu zdrowia daje pacjentom prawo do ignorowania pozostałych wytycznych. W przypadku Hashimoto i niedoczynności tarczycy, obok zbilansowanej diety, trzeba jeszcze przestrzegać:
- przyjmowania przepisanych leków;
- dawkowania oraz poziomu suplementacji (nadmiar jodu również szkodzi)
- przeprowadzania badań okresowych;
- zaleceń dot. aktywności fizycznej, która wpływa na metabolizm;
- higieny zdrowia psychicznego – chorobie Hashimoto często towarzyszą różne dolegliwości, m.in. bezsenność i depresja.
Wciąż trwają badania nad tym, jak leczyć i łagodzić niedoczynność tarczycy – diety również są sprawdzane. Niektórzy polecają dietę bezglutenową, bo eliminuje silne alergeny pokarmowe. Obiecujące wyniki dają także testy diety niskowęglowodanowej, wyłączającej substancje goitrogenne (upośledzające wchłanianie jodu). U osób, które ją stosują, stwierdzono m.in. spadek masy ciała i zmniejszenie ilości przeciwciał anty-TPO, atakujących tarczycę. Jedno pozostaje niezmienne – nie wprowadzaj żadnych zmian w diecie bez konsultacji z lekarzem!
Zobacz także:
- Dieta przy Hashimoto. Co jeść, a czego unikać w jadłospisie przy chorobie hashimoto?
- Dieta w Hashimoto – dlaczego musisz na nią zwracać uwagę?
- Niedoczynność czy nadczynność tarczycy? Dieta wspomagająca proces leczenia
- Dieta wikingów (dieta nordycka) – najzdrowszy skandynawski pomysł na większe pokłady siły
- Endokrynolog – czym się zajmuje?
