Otyłość brzuszna – co to właściwie jest?

Otyłość spotyka niestety coraz więcej osób. Dolegliwość ta jest bardzo częsta w krajach wysoce rozwiniętych. Otyłość jest stanem poważniejszym od nadwagi. Jest to choroba przewlekła spowodowana stanem zapalnym tkanki tłuszczowej. Diagnozuje się ją, gdy tkanka tłuszczowa przekracza 

  • 25% całkowitej masy ciała w przypadku mężczyzn;
  • 30% masy ciała u kobiet.

Otyłość u dzieci 

Niestety, jest to dolegliwość coraz częściej spotykana wśród dzieci. Otyłość u dzieci to niebezpieczne zjawisko, ponieważ oznacza zwiększone ryzyko powstawania różnych chorób w dorosłości. Jeżeli otyłość u twojego dziecka zdiagnozowano ok. 6. roku życia – zachodzi 25% ryzyka otyłości i chorób pochodnych w jego życiu dorosłym. Diagnoza w wieku 12 lat przekłada się aż na 75% ryzyka takich chorób w dorosłości.

Otyłość kliniczna a nadwaga

Być może zdarzyło ci się używać tych terminów zamiennie – niesłusznie! Otyłość i nadwaga to wcale nie to samo. Od roku 1985, otyłość uznawana jest za chorobę przewlekłą. Powyżej podaliśmy, od jakiej masy ciała zaczyna się ta choroba. Według Światowej Organizacji Zdrowia, nadwaga może być uznawana za stan przedotyłościowy. Nie jest to jednak jeszcze pełny wymiar schorzenia. Zdecydowanie łatwiej wrócić do prawidłowej masy ciała z nadwagi niż z otyłości.

Wskaźnik BMI 

Jak sprawdzić, czy twoja masa ciała jest w normie, czy jest to nadwaga, a może już otyłość? Najprostszym sposobem jest kalkulacja twojego BMI. Jest to wskaźnik masy ciała. Zastanawiasz się, jak go obliczyć? Musisz w tym celu znać swój wzrost i wagę. Teraz podziel swoją masę ciała przez wzrost podniesiony do kwadratu. Otrzymana liczba to właśnie twój wskaźnik BMI. 

Zobacz też:
Domowe sposoby na zajady – poznaj przyczyny powstawania i dowiedz się, jak skutecznie pozbyć się zajadów

Jeśli waha się on pomiędzy 18,5 kg/m2 a 24,9 kg/m2 – twoja masa ciała jest w normie. Niższa wartość oznacza niedowagę. Nadwaga rozpoczyna się od 25 kg/m2 i kończy się na 29,5 kg/m2. Jeśli wyszedł ci większy wynik – powyżej 30 kg/m2 – jest to już niestety otyłość. Światowa Organizacja Zdrowia klasyfikuje jeszcze różne stopnie tej choroby.

Stopnie otyłości

Najczęściej wyróżnia się trzy stopnie otyłości. Są to:

  • otyłość kliniczna 1 stopnia – czyli BMI w granicach 30-39 kg/m2. Jest to najmniej zaawansowana otyłość, którą zwykle da się wyleczyć odpowiednią dietą i ćwiczeniami. W skrajnych przypadkach może być potrzebne leczenie farmakologiczne;
  • otyłość 2 stopnia – cierpisz na ten typ otyłości, jeśli twoje BMI jest pomiędzy 35-39,9 kg/m2. Wstępny etap leczenia polega oczywiście na zmianie diety i stylu życia. Gdy to nie pomaga, lekarz może zalecić ci przeprowadzenie zabiegu. Operacja wskazana jest tylko w ciężkich przypadkach, kiedy łagodniejsze kilkumiesięczne leczenie nie działa. Zabieg jest zalecany szczególnie, jeśli twojej otyłości towarzyszą inne poważne dolegliwości;
  • otyłość olbrzymia 3 stopnia – najgroźniejsza i najtrudniejsza do wyleczenia forma otyłości. Mówi się o niej, gdy twoje BMI jest większe niż 40 kg/m2. Otyłość olbrzymia to stadium choroby, którego praktycznie nie da się wyleczyć bez operacji. Interwencja chirurgiczna jest w takich przypadkach jedynym sposobem na powrót do zdrowia i prawidłowej masy ciała.

Otyłość brzuszna u szczupłych – syndrom TOFI

Czy wiesz, że otyłość może też pojawić się wśród osób szczupłych? Jesteś na nią narażony nawet jeśli twoje BMI jest w normie i pozornie nie ma powodów do obaw. Jest to specyficzne zjawisko tzw. otyłości ukrytej. Syndrom TOFI bierze swój skrót od angielskiej nazwy „thin outside – fat inside”. Dosłowne tłumaczenie to „szczupły na zewnątrz, otyły wewnątrz”. Jeśli cierpisz na tę dolegliwość, twój organizm magazynuje tłuszcz w narządach i przestrzeni pomiędzy nimi. To właśnie dlatego otyłość brzuszna u szczupłych nie jest zauważalna. Tłuszcz nie jest magazynowany bezpośrednio pod skórą, a masa ciała jest w normie.

Zobacz też:
Choroba lokomocyjna – jak złagodzić nieprzyjemne objawy?

Jak zdiagnozować otyłość brzuszną u szczupłych?

Otyłość brzuszna u szczupłych jest dość trudna do wykrycia. Do przeprowadzenia diagnozy potrzebne będzie badanie tomografii komputerowej. W ten sposób, lekarz określi twój poziom podskórnej tkanki tłuszczowej oraz otłuszczenie narządów. Ewentualnie, możesz też przeprowadzić morfologię krwi, choć jej wyniki nie będą aż tak miarodajne. 

Choć nieco rzadziej spotykana, otyłość brzuszna u szczupłych wcale nie jest mniej niebezpieczna niż zwykła otyłość. Tłuszcz nagromadzony przy twoich organach wewnętrznych może być jeszcze bardziej szkodliwy dla twojego zdrowia. 

Skutki otyłości TOFI 

Choć nieco rzadziej spotykana, otyłość brzuszna u szczupłych wcale nie jest mniej niebezpieczna niż zwykła otyłość. Tłuszcz nagromadzony przy twoich organach wewnętrznych może być jeszcze bardziej szkodliwy dla twojego zdrowia. Do skutków TOFI zalicza się:

  • insulinoodporność;
  • stany zapalne naczyń krwionośnych;
  • zespół metaboliczny;
  • nadciśnienie tętnicze;
  • zaburzenia gospodarki lipidowej;
  • cukrzyca typu 2;
  • stłuszczenie wątroby;
  • choroby trzustki;
  • zwiększone ryzyko powstawania zawałów;
  • choroby układu krążenia.

Jeśli chodzi o leczenie otyłości TOFI, przebiega ono podobnie, jak w przypadku zwykłej otyłości. Więcej na ten temat dowiesz się w dalszej części artykułu.

Przyczyny otyłości 

Nieodpowiednia dieta i brak ruchu? Przyczyny otyłości wcale nie są tak proste do sklasyfikowania. Problem ten powstaje na skutek różnych warunków, w tym:

  • czynników genetycznych;
  • środowiskowych;
  • socjoekonomicznych;
  • psychologicznych.

W rzeczywistości, na otyłość wpływa wiele różnych czynników. Często jest to kwestia bardzo indywidualna. Wynika z twojego stylu życia i indywidualnego uwarunkowania. Każdy organizm działa inaczej. Dlatego też może inaczej reagować na takie same bodźce. Jeśli codziennie odżywiasz się niezdrowo i dostarczasz swojemu ciału więcej kalorii, niż jest ono w stanie spalić – przyczyniasz się do otyłości. 

Nieodpowiednia dieta – najczęstsza przyczyny otyłości 

Dodatni bilans energetyczny to przodująca przyczyna otyłości. Większość żywności przetworzonej, mięsa, słodyczy, itp. zawiera zastraszające ilości energii. W rzeczywistości nie jest ona ci wcale potrzebna. Zamiast ją wydalać i używać jako paliwo do działania, twój organizm musi ją gdzieś gromadzić. W ten sposób gromadzi się coraz więcej tkanki tłuszczowej – energii odkładanej „na potem”. Jest to bardzo powszechny problem dzisiejszych czasów. Dlaczego? Znaczna część społeczeństwa po prostu nie ma czasu na dokładne rozplanowanie swojej diety. Być może też należysz do grupy tej ludzi – sięgasz po prostu po jedzenie, które jest pod ręką i szybko cię zaspokoi. Jest to oczywiście zrozumiałe. Aczkolwiek nie przyczyniasz się w ten sposób do swojego zdrowia ani prawidłowej masy ciała.

Zobacz też:
Trądzik – problem, który najczęściej dotyka młodych ludzi

Otyłość a brak witaminy D

Otyłość jest też powiązana z brakiem witaminy D w diecie. Jest ona bardzo istotna do utrzymania prawidłowego metabolizmu. 

Inne, ważne czynniki wywołujące otyłość

Czynniki, takie jak nieodpowiednia dieta, jesteś w stanie kontrolować. Jednakże, niektóre przyczyny otyłości są poza twoim wpływem. Należą do nich:

  • zaburzenia endokrynologiczne;
  • przyjmowanie niektórych leków – w szczególności kortykosteroidy, środki na depresję, leki na padaczkę, insulina, betaadrenolityki;
  • uszkodzenia podwzgórza;
  • niska samoocena, depresja i inne przyczyny o podłożu psychologicznym;
  • zaburzenia odżywiania;
  • hormonalne przyczyny otyłości – niedoczynność tarczycy, zespół Cushinga, i inne.

Genetyka pełni w tym znacznie mniejszą rolę. Przeważnie chodzi raczej o to, że wytwarzasz podobne nawyki życiowe i jedzeniowe do swoich rodziców. Jeżeli sami cierpieli na nadwagę lub otyłość, istnieje ogromne ryzyko, że i ciebie to czeka. Nie chodzi tu więc o konstrukcję genów, a raczej o „dziedziczenie” nawyków.

Skutki otyłości

Otyłość powoduje aż około 50 różnych schorzeń. Skutki otyłości nieleczonej są bardzo poważne. Dlatego warto zareagować jak najszybciej – możesz powstrzymać rozwój tych dolegliwości, jeśli szybko rozpoczniesz odpowiednie leczenie. Czasem walka z otyłością na własną rękę jest po prostu zbyt trudna. Nie bój się udać po pomoc do specjalisty oraz poprosić o wsparcie swoich bliskich.

Najczęstsze, bezpośrednie skutki otyłości 

Do skutków otyłości zalicza się: 

  • insulinoodporność;
  • choroby wątroby i nerek;
  • nadciśnienie tętnicze;
  • kamica pęcherzyka żółciowego;
  • zaburzenia gospodarki hormonalnej;
  • powstawanie nowotworów;
  • większe ryzyko powikłań pooperacyjnych;
  • zwiększone ryzyko nieprawidłowego rozwoju płodu wśród kobiet ciężarnych.

To jednak nie wszystko. Kiedy obciążasz swój organizm dodatkową masą, jesteś narażony na inne poważne skutki otyłości. Nie wynikają one z samego nagromadzenia tłuszczu i zakłócenia funkcjonowania układu trawienia i krążenia. Powstają raczej w wyniku nadmiernego obciążenia twojego ciała.

Zobacz też:
GUS przedstawił raport dotyczący umieralności Polaków w 2020 r. Nowotwory i choroby układu krążenia zabijały zdecydowanie częściej niż Covid-19

Tego typu skutki otyłości to:

  • duże ryzyko powstawania żylaków;
  • refluks żołądka;
  • przepuklina;
  • powstawanie zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa i stawów (szczególnie kolanowych);
  • zaburzenia prawidłowego działania płuc;
  • zespół bezdechu sennego.

Otyłość a dolegliwości o podłożu psychicznym i emocjonalnym

Otyłość brzuszna może powodować też liczne poważne dolegliwości o podłożu psychicznym i emocjonalnym. Jeśli zauważysz u siebie któreś z poniższych symptomów, nie lekceważ ich. Mogą one mieć poważny wpływ na twoje zdrowie, samopoczucie, produktywność w pracy oraz relacje z bliskimi. Otyłość często powoduje następujące zmiany emocjonalne i psychiczne:

  • depresję;
  • stany lękowe;
  • brak samoakceptacji i niska samoocena;
  • izolowanie się od najbliższych oraz od społeczeństwa;
  • zaburzenia snu;
  • zmienione postrzeganie swoich rozmiarów i parametrów.

Leczenie otyłości

Wiesz już, jak groźna dla twojego życia i zdrowia może być otyłość. Jak więc wygląda leczenie otyłości? Oczywiście znaczna część pracy musi być wykonana przez ciebie. Możesz jednak zwrócić się o pomoc do bliskich oraz lekarzy specjalistów. Pomogą ci oni wrócić do zdrowia i dawnej wagi.

Leczenie otyłości jest złożonym procesem. Nie da się tu osiągnąć żadnych natychmiastowych efektów. Podstawą do zmian jest rygor, konsekwentność i systematyczność działania. Jest to leczenie interdyscyplinarne – czyli takie, które wymaga zaangażowania specjalistów z różnych dziedzin medycyny. 

Pierwszą osobą, do której powinieneś się udać to lekarz pierwszego kontaktu. Może to być po prostu twój lekarz rodzinny, internista lub pediatra. Leczenie otyłości warto też wspomóc doświadczeniem dietetyka, pielęgniarki, psychologa i fizjoterapeuty. Jeśli zdiagnozowano u ciebie jakiekolwiek choroby współtowarzyszące, koniecznie udaj się też do innych specjalistów.

Otyłość brzuszna – dieta

Aby ustalić dietę przy otyłości brzusznej, najlepiej udaj się do dietetyka. Absolutnie nie zalecane są diety mocno restrykcyjne. Musisz uważać, aby nie pozbawić swojego organizmu cennych składników odżywczych. Ważne, abyś nie osłabił swojego ciała podczas procesu odchudzania. 

Zacznij od zastąpienia potraw słodkich i tłustych pełnowartościowymi, lekkostrawnymi potrawami. Musisz zregenerować i usprawnić cały swój układ trawienny. Korzystne będą dla ciebie duże ilości warzyw oraz kilka dziennych porcji owoców. Unikaj czerwonego mięsa, niezdrowych przekąsek i słodkich wypieków. 

Zobacz też:
Jak rozpoznać autyzm?

Ważne jest nie tylko to co jesz, ale też – jak jesz. Staraj się spożywać około 4-5 mniejszych posiłków w ciągu dnia. Zaczynaj każdy dzień od pełnowartościowego śniadania. Nie pomijaj żadnych dań i nie głodź się. Otyłość znacznie łatwiej zwalczyć, jeśli nauczysz się korzystnych nawyków żywieniowych. Będziesz mógł stosować je jeszcze długo po utracie wagi. W ten sposób zyskasz na zdrowiu, pięknym wyglądzie i świetnym samopoczuciu.

Dieta na otyłość brzuszną to nie wszystko. Zwróć też uwagę na przyjmowane napoje. Ogranicz słodkie, gazowane napoje. Niekorzystnie na twoją wagę mogą działać też soki, nawet te o dobrym składzie. Postaraj się nie słodzić herbaty ani kawy. Jeśli bardzo nie odpowiada ci ich smak, możesz spróbować słodziki bezcukrowe. Koniecznie pij przynajmniej 2 litry zwykłej, niegazowanej wody dziennie. Pomoże ona wypłukać z twojego ciała toksyny. Korzystnie wpłynie na przemianę materii i usprawni twój metabolizm.

Otyłość brzuszna – ćwiczenia

Jeśli chodzi o ćwiczenia na otyłość brzuszną – mogą być one bardzo różne. W tym przypadku również najlepiej będzie, jeśli sięgniesz po poradę specjalisty. Szczególnie, jeśli cierpisz na otyłość olbrzymią. Jeśli wybierzesz nieodpowiednie ćwiczenia dla swojego ciała, łatwo możesz zrobić sobie krzywdę. Szczególnie, jeśli nigdy wcześniej nie ćwiczyłeś – musisz być szczególnie ostrożny w kwestii doborze treningu.

Zacznij od rzeczy prostych – chociażby od codziennych spacerów na świeżym powietrzu. Wpłynie to też pozytywnie na twoje samopoczucie i odpowiednio dotleni twój organizm. Korzystne może być też dla ciebie pływanie. Możesz z łatwością modyfikować trening na basenie do swoich umiejętności i możliwości. Korzyścią tej opcji jest to, że woda odciąży twoje delikatne, nadwyrężone na co dzień stawy. 

Wypróbuj też:

  • nordic walking;
  • jazdę rowerem;
  • pilates i jogę.

Jeśli wolisz intensywniejsze ćwiczenia na otyłość brzuszną, skonsultuj to najpierw ze swoim lekarzem. W niektórych przypadkach, nadwyrężanie organizmu nie jest wskazane. Intensywność i trudność ćwiczeń zwiększaj powoli, stopniowo. Warto udać się po plan treningowy dostosowany do twoich potrzeb do instruktora personalnego.

Zobacz też:
Jak rozpoznać objawy atopowego zapalenia skóry?

Leki na otyłość

Sięgaj po leki na otyłość tylko wówczas, gdy twoja choroba postąpiła już bardzo daleko. Jeśli wprowadziłeś już powyższe zmiany życiowe, a otyłość zdaje się w ogóle nie redukować – może to być czas na zastosowanie innych metod. 

Leki na otyłość wykorzystywane są przeważnie do kuracji dla osób z 1 lub 2 stopniem otyłości. Terapię farmakologiczną stosuj jednak tylko po uzgodnieniu tego ze swoim lekarzem. Nie sięgaj po nieznane produkty detoksujące i odchudzające samemu. Mogą mieć one działanie przeczyszczające lub jeszcze groźniejsze skutki.

Udaj się na wizytę do lekarza. Wykona on analizę twojego stanu oraz przepisze odpowiednie leki na otyłość. W Polsce dostępne są dwa rodzaje leków, które stosuje się w walce z otyłością:

  • preparaty wydłużające czas uczucia sytości po spożytym posiłku;
  • substancje hamujące wchłanianie przez jelita tłuszczu spożytego podczas posiłku.

Otyłość a operacja zmniejszania żołądka 

W wyjątkowych sytuacjach zagrażających życiu oraz przy otyłości olbrzymiej, lekarz może skierować cię na operację. Ma on na celu przyśpieszenie procesu odchudzania i powrotu do zdrowia. Celem operacji jest przede wszystkim ograniczenie objętości żołądka.

Pamiętaj, że każdy organizm jest inny i wymaga indywidualnego podejścia. Skonsultuj sposób leczenia otyłości ze swoim lekarzem i dietetykiem. W przeciwnym przypadku możesz nieświadomie sobie zaszkodzić. Otyłość to poważna dolegliwość, która wymaga specjalistycznego leczenia. Nie jest to jednak choroba nieuleczalna. Praktycznie w każdym przypadku da się wyleczyć tę wstydliwą, uciążliwą i groźną dla życia chorobę. Stosuj się ściśle do zaleceń swojego lekarza i dietetyka, a szybko zauważysz poprawę.

Zobacz także:

O autorze

Adam Zieliński

Student ostatniego roku medycyny kultywujący rodzinne tradycje i wartości związane z wykonywaniem zawodów medycznych. Chęć i możliwość niesienia pomocy innym to więcej niż profesja, to prawdziwa pasja, podobnie jak dzielenie się zdobytą wiedzą. Prywatnie mąż i tata dwuletniego letniego syna, dla którego chce być wzorem do naśladowania.

Zobacz wszystkie artykuły